همانگونه که آذربایجان در راه استقلال و حفظ آن متحمل هزینه‌های زیادی گشت، در راه حفظ تمامیت ارضی و حاکمیت خود نیز در حال مبارزه است و در این راه شهید می‌دهد. خوشبختانه بسیاری از این وقایع دیگر جزو تاریخ محسوب می‌شوند. یکی از این روزهای باشکوه نیز به نام «جنگ آوریل» وارد تاریخ آذربایجان شده است.
جنگ چهار روزه‌ی آوریل ۲۰۱۶، از بامداد روز شنبه ۱۴ فروردین سال ۱۳۹۵ شمسی آغاز گردید. این اولین نبرد شدید از زمان آتش‌بس سال ۱۹۹۴ میان آذربایجان و ارمنستان بود. جنگ آوریل معروف به جنگ چهار روزه با پیروزی نسبی جمهوری آذربایجان همراه بوده است. در این جنگ نیروهای مسلح جمهوری آذربایجان توانستند بلندی‌های اطراف روستای تالش واقع در منطقه ترتر، روستای سِیسولان، بلندی‌های له له تپه واقع در منطقه جبرائیل و جوجوق مرجانلی، روستای گلستان در منطقه گورانبای، روستای قازاخ‌لار در منطقه ترتر و راه‌های ارتباطی روستای ماداقیز واقع در منطقه ترتر را از اشغال ارمنستان آزاد کنند.
جنگ آوریل، بنیان و اساس جنگ ۴۴ روزه قره باغ در سال ۲۰۲۰ و انهدام ارتش ارمنستان را پایه گذاری کرد. این نبردها همچنین بزرگنمایی‌هایی را که در مورد ارتش ارمنستان منتشر و توسط هواداران آن تبلیغ می شد، از بین برد. معلوم شد که ارتش و اطلاعات ارمنستان در سطحی نیست که منابع مختلف تبلیغ می کنند. پس از جنگ آوریل، تعدادی از مقامات نیروهای مسلح ارمنستان استعفا دادند و بسیاری از مقامات عالی رتبه دستگیر شدند. مقامات ایروان گیج شده بودند. حاکمیت ارمنستان جستجو برای یافتن مقصران را آغاز کرد. این وقایع همچنین شالوده تغییر حکومت را در ارمنستان ایجاد کرد. درست دو سال بعد، در آوریل ۲۰۱۸، نیروهای سیاسی جدید در ارمنستان به قدرت رسیدند. اتهامات مختلفی علیه رئیس جمهور وقت سرژ سارکیسیان مطرح شد و تحقیقات در این زمینه ادامه دارد. سرژ سارکیسیان به عنوان مقصر اصلی شکست جنگ آوریل شناخته و محکوم شد. سرژ سارکیسیان نتوانست شکست خود را در آوریل توجیه کند. قاتل اهالی خوجالی برای اولین بار در دوران تصدی مسئولیت خود توسط سربازان آذربایجانی ضربه‌ی کوبنده‌ای خورد. در آن روزها مذاکرات ایروان و مسکو شدت گرفت. به خواست ارمنستان و میانجیگری و درخواست روسیه، طرفین در ۵ آوریل ۲۰۱۶ بر سر آتش بس توافق کردند.
جنگ آوریل را نیز می توان تمرینی عمومی برای بررسی آمادگی رزمی نظامیان آذربایجانی در نظر گرفت. در آن روزها برخی تجهیزات نظامی موجود در زرادخانه نیروهای مسلح آذربایجان مورد آزمایش قرار گرفت. بر اساس گزارش ها، نیروهای آذربایجانی از پهپادهای کنترلی هاروپ کامیکادزک و ThunderB و سامانه های موشکی ترموباریک 24 لول (شعله دوربرد) Spike، TOS-1A استفاده کردند. بر اساس اطلاعات، قبل از شروع جنگ چهار روزه، نیروهای ارتش آذربایجان به عمق جبهه نفوذ کرده و عملیات هایی را انجام دادند. یکی از این عملیات ها دو هفته قبل از جنگ آوریل انجام شد. همزمان ارتش آذربایجان با نفوذ به عمق پشت جبهه دشمن، رادار مجتمع پدافند هوایی در منطقه عسگران را منهدم کرده بودند.
رئیس جمهور علی‌اف از مهارت های رزمی و موفقیت های بالای نظامیان آذربایجانی قدردانی کرده بود. در ۱۹ آوریل ۲۰۱۶ (۳۱ فروردین ۱۳۹۵)، به دستور رئیس جمهور الهام علی اف، سه نفر از نیروهای مسلح آذربایجان نشان «قهرمان ملی آذربایجان»، ۷ عضو نشان «پرچم آذربایجان»، ۱ عضو موفق به دریافت نشان درجه ۲ و به ۴ نفر مدال درجه ۳ «خدمت به وطن» و به ۱۹ نفر نیز نشان «در راه وطن»، به ۴۳ نفر نشان «شجاعت» و به ۴۵ نفر مدال «خدمت نظامی» و به ۲ نفر نیز بالاترین درجه نظامی یعنی «سرلشکری» اعطا شد.
در همان روزهای جنگ آوریل ۲۰۱۶، جامعه آذربایجان نیز صبور و مبارز بود. ملت آذربایجان در ماه آوریل نیز اتحاد خود را برای بازگرداندن استقلال و تمامیت ارضی کشور نشان داد. جنگ آوریل آزمونی برای وحدت جامعه آذربایجان بود. در آن روزها نمایندگان جامعه جهانی - سازمان ملل، آمریکا، اتحادیه اروپا و کشورهای مختلف آذربایجان را محکوم و متهم کردند. آنها هنوز هم اظهاراتی را که سالها گفته بودند تکرار می کردند. جان کری، وزیر امور خارجه وقت آمریکا، یکی از نویسندگان متمم ۹۰ علیه آذربایجان و ویکتوریا نولند، معاون او علنا آذربایجان را تهدید کردند.
در عین حال دوست و دشمن آذربایجان در آن روزها یکبار دیگر مشخص گردید. رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در گفتگوی تلفنی با الهام علی اف، ضمن تسلیت شهادت نظامیان آذربایجانی در درگیری مسلحانه گفته بود: مایه تاسف است که درطول سالیان اخیر ما با برخورد ناکارآمد روسای گروه مینسک وابسته به سازمان امنیت و همکاری اروپا شاهد این اتفاقات هستیم.
احمد فرخ، دبیر رئیس جمهور پاکستان نیز گفته بود: پاکستان همیشه در کنار آذربایجان است. آذربایجان کشوری برادر و دوست است».
متأسفانه ایران در جنگ ۴۴ روزه سال ۲۰۲۰ ، پشت مواضع اتخاذی خود در آوریل ۲۰۱۶ نماند. سرلشکر حسین دهقانی وزیر دفاع وقت جمهوری اسلامی ایران در گفت و گوی تلفنی با سرلشکر ذاکر حسن اف، وزیر دفاع جمهوری آذربایجان، ضمن تاکید بر به رسمیت شناختن تمامیت ارضی آذربایجان از سوی کشورش ابراز امیدواری کرد که مناقشه به زودی بر اساس قوانین بین المللی حل و فصل شود. او به آذربایجان در حل مناقشه پیشنهاد کمک و حمایت داد.
پترو پروشنکو، رئیس جمهور اوکراین تاکید کرد که تمامیت ارضی آذربایجان را به رسمیت می شناسد.
جنگ آوریل ۲۰۱۶ چندین موضوع را روشن ساخت: مصمم بودن آذربایجان در احیای تمامیت ارضی خود؛ اتحاد جامعه آذربایجان؛ توانایی رزمی ارتش آذربایجان؛ اظهارات رئیس جمهور الهام علی اف قبل از جنگ ۴ روزه برای بازگرداندن تمامیت ارضی توسط این نبردها تأیید شد؛ برای جهانیان روشن شد که ارمنستان در همه زمینه ها به خصوص نظامی بسیار ضعیف است؛ به هواداران ارمنستان ضربه زده شد؛ بی تفاوتی و انفعال گروه مینسک سازمان امنیت و همکاری اروپا بار دیگر ثابت شد؛ دلیلی شد بر بیهودگی خیال پردازی های سیاسی و ایدئولوژیک ارمنستان؛ و اینکه جنگ های آوریل نشان داد که ارمنستان یک دولت نیست، بلکه یک تشکیلات در منطقه است که دستورات دیگران را اجرا می کند؛ و مجدداً تأکید شد که ترکیه، پاکستان، اوکراین و دیگران دوستان و متحدان واقعی آذربایجان هستند.
آذربایجان با جنگ ۴ روزه آوریل ۲۰۱۶ به حامیان و هواداران ارامنه ثابت کرد که امنیت منطقه بیشتر به آذربایجان بستگی دارد. ارمنستان یک عامل درون منطقه ای است که امنیت و همکاری در قفقاز جنوبی را تهدید می کند و مانع آن می شود. باکو همچنین به نیروهای بین‌المللی، لابی ارمنی و حامیان آن پیام داد که با توجه به حوادث آوریل توانسته است مناطق خود را با ابزار نظامی آزاد کند. جنگ چهار روزه، چهار سال بعد با جنگ ۴۴ روزه میهنی ادامه یافت و با رژه پیروزی به پایان رسید.
اتفاقا ماه آوریل قبلا جامعه آذربایجان را ناامید هم کرده بود؛ زیرا در ۲۸ آوریل ۱۹۲۰ جمهوری دموکراتیک آذربایجان توسط ارامنه و بلشویک ها اشغال و فروپاشید. اما دلاوران ما، ماه آوریل را به عنوان تقویم ارجمند به آذربایجان تقدیم کردند.
صدرالدین اسماعیل اف - خبرگزاری ریپورت
جهت مطالعه بیشتر: جنگ چهار روزه آوریل بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان
