‏نمایش پست‌ها با برچسب ‌ بازسازی قره باغ. نمایش همه پست‌ها
‏نمایش پست‌ها با برچسب ‌ بازسازی قره باغ. نمایش همه پست‌ها

۱۴۰۱/۰۸/۲۱

بازسازی سرزمین‌های قره‌ باغ با سرعت تمام ادامه دارد

آذربایجان پروژه‌های بازسازی قره‌باغ و سایر سرزمین‌های آزاد شده از اشغال ارمنستان را یکی پس از دیگری اجرا می‌کند.

 


دولت آذربایجان در دو سال گذشته که از «پیروزی قره‌باغ» می‌گذرد، پروژه‌های متعدد بازسازی سرزمین‌های آزاد شده را محقق کرده و در دست اجرا دارد.

زمین‌هایی که در دوره اشغال ۳۰ ساله از سوی ارمنستان ویران شده و بایر مانده بود، امروز به «شهر هوشمند» و «دهکده هوشمند» تبدیل و صاحب فرودگاه و جاده شده‌اند.

روند ساخت و ساز در مناطق آزاد شده به سرعت ادامه دارد. تانک‌هایی که دو سال پیش در جاده‌های قدیمی شهر تردد داشتند، امروز جای خود را به تجهیزات و کامیون‌های ساختمان سازی داده‌اند.

اولین پروژه بزرگی که در منطقه اجرا شد فرودگاه بین المللی فضولی بود. این فرودگاه که ۱۴ ژانویه ۲۰۲۱ توسط الهام علی‌اف، رئیس جمهور آذربایجان پایه گذاری شد؛ ظرف ۸ ماه مطابق با بالاترین استانداردهای بین المللی ساخته شد.

این فرودگاه که از آن به‌عنوان «دروازه قره باغ به جهان» یاد می‌شود؛ ۲۶ اکتبر ۲۰۲۱ با حضور رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه افتتاح شد. او نخستین رئیس جمهوری بود که وارد فرودگاه بین‌المللی فضولی شد.

یکی دیگر از پروژه‌های عمرانی آذربایجان نیز فرودگاه زنگیلان بود، این فرودگاه که پایه آن توسط علی‌اف در ۲۶ آوریل ۲۰۲۱ بنا نهاده شد طی یک سال و نیم پایان یافت و ۲۰ اکتبر امسال با حضور روسای جمهور آذربایجان و ترکیه به بهره‌برداری رسید.

پروژه آذربایجان برای بازگرداندن مهاجران به وطن موسوم به «بازگشت بزرگ» با دستورات و نظارت شخص رئیس جمهور این کشور در حال اجرا است.

همچنین ۲.۲ میلیارد منات (۱.۲۹ میلیارد دلار) در سال ۲۰۲۱ و ۲.۶۷ میلیارد منات (۱.۵۷ میلیارد دلار) در سال ۲۰۲۲ از بودجه دولتی برای بازسازی مناطق آزاد شده اختصاص یافته است.

در این راستا روند بازسازی شهر آغدام که در دوره اشغال به شهر ارواح تبدیل شده و «هیروشیمای قفقاز» نام گرفته بود آغاز شده و احتمالا تا سال ۲۰۲۶ پایان خواهد یافت.

از سوی دیگر حدود ۱۸۵۰ کیلومتر بزرگراه و جاده‌های درون شهری ساخته و در دست تکمیل هستند. ۳۳ تونل به طول بیش از ۵۰ کیلومتر و ۸۴ پل به طول بیش از ۱۲ کیلومتر در منطقه در حال ساخت است.

۱۴۰۱/۰۷/۲۵

سفیر آذربایجان در ایران: کریدور زنگه زور منجر به قطع دسترسی مرزی ایران و ارمنستان نمی شود

 به دنبال دیدار روسای جمهور ایران و آذربایجان در پایتخت ترکمنستان در آذرماه سال گذشته، شاهد گام های عملی در توسعه روابط تهران – باکو هستیم. دولت رئیسی در راستای همین رویکرد یک قرارداد سوآپ گازی با ترکمنستان و آذربایجان به امضا رسانیده است. در واقع دولت ایران تلاش می کند از طریق توسعه روابط اقتصادی با همسایگان خود از جمله با آذربایجان، کارزار فشار حداکثری دولت آمریکا علیه ایران را کنترل کند. در چنین شرایطی موضوع افتتاح کریدور زنگزور که آذربایجان را به جمهوری خودمختار نخجوان متصل می کند در رسانه های فارسی زبان گمانه زنی های فراوانی را به همراه داشته است که آیا افتتاح این کریدور می تواند منجر به قطع ارتباط مرزی ایران با ارمنستان شود؟ به منظور بررسی ابعاد این موضوع و نیز روند توسعه روابط دو کشور، آوا دیپلماتیک با آقای علی علیزاده سفیر جمهوری آذربایجان در ایران گفتگویی انجام داده است که در ادامه می خوانید.



آیا ساخت کریدور زنگه زور جمهوری آذربایجان به نخجوان منجر به قطع ارتباط جمهوری اسلامی ایران با کشور ارمنستان می شود؟

کریدور زنگه زور کریدوری است که جهت ایجاد ارتباط بین بخش اصلی آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان آذربایجان ایجاد می گردد و در جهت قطع ارتباط نبوده و یا بر علیه هیچ کشور ثالثی نمی باشد.

بالعکس کریدور زنگه‌زور پروژه ای است که در عین حال ارتباط و همکاری بین همه کشورهای منطقه را گسترش خواهد داد.

ایجاد این کوریدور در بیانیه 10 نوامبر توسط رهبران سه کشور (آذربایجان، روسیه و ارمنستان) در رابطه با پایان یافتن جنگ دوم قره باغ امضا شده و در سایر اسناد مربوطه صراحتا اعلام شده است که، بین نواحی غربی آذربایجان با جمهوری خودمختار نخجوان آذربایجان ارتباط باید برقرار شود و ایجاد این کوریدور را ارمنستان پذیرفته است. اما مثل همیشه ارمنستان به بهانه های مختلف برای گشایش این کوریدور مانع تراشی می کند.

نگرانی های گسترده ای در داخل ایران مبنی بر تلاش آذربایجان برای قطع دسترسی مرزی ایران با ارمنستان مطرح است. آیا دولت آذربایجان در این خصوص ضمانت هایی به طرف ایرانی خود داده است؟

این شایعات بی پایه است و توسط برخی نیروهایی که نمی خواهند روابط آذربایجان و ایران توسعه یافته و مستحکم گردد، پخش می شود.

آذربایجان همچنین از طریق خاک ایران به نخجوان متصل است و ارتباط آن از طریق مناطق مرزی ایران در مقابل ارمنستان در حال اجرا است و بنابراین آنها می توانند بیان کنند که توسط این مسیرهم ارتباط ارمنستان با ایران قطع شده است.

آذربایجان همواره از تمامیت ارضی هر کشوری که توسط قوانین بین المللی به رسمیت شناخته شده است حمایت می کند و این موضع آذربایجان است. این موضع از طرف رئیس جمهور کشورمان به دفعات بیان شده است.

در طی سی سال تمامیت ارضی آذربایجان نقض شد و در حال حاضر نیز که تمامیت ارضی خودمان را احیا نموده ایم، آذربایجان موضع خود را تغییر نداده است و به حقوق بین الملل و اصل مصونیت مرزها احترام قائل است. ما متاسفانه از سوی ارمنستان شاهد عکس این موضوع هستیم و همواره با اقدامات تحریک آمیز ارمنستان مواجه می شویم.

تکمیل مسیر ریلی از رشت به آستارا و سپس اتصال آن به راه آهن جمهوری آذربایجان به یک پروژه فرسایشی تبدیل شده است. آیا برای به اتمام رسیدن این مسیر ضرب الاجلی در نظر گرفته شده است؟

در روزهای اخیر و در تاریخ نهم ماه سپتامبر با ابتکار آذربایجان اولین ملاقات سه جانبه در راستای توسعه کوریدور بین المللی حمل و نقل شمال – جنوب با مشارکت معاونین نخست وزیران آذربایجان و روسیه و همچنین وزیر راه و شهرسازی ایران در باکو برگزار شد و در همین نشست مقرر شد احداث خط راه آهن رشت – آستارا در کوتاه ترین زمان ممکن به اتمام برسد و تا پایان سال جاری پیش نویس موافقت نامه آن تهیه و امضا شود.

در طرف آذربایجان تمامی زیرساخت ها جهت اتصال این مسیر به راه آهن ایران مهیا است و با احداث راه آهن رشت – آستارا ارتباط ریلی گسترده ای ایجاد خواهد شد.

با در نظر گرفتن فرآیندهای ژئوپلیتیک کنونی، اهمیت کوریدور حمل و نقل بین المللی شمال – جنوب افزایشه یافته است و اطمینان دارم که احداث خط راه آهن رشت – آستارا به زودی اجرایی خواهد شد.

به تازگی سند یادداشت تفاهم خدمات گمرکی میان ایران، آذربایجان و روسیه به منظور تسهیل ترانزیت سه جانبه به امضا رسید. این تفاهم نامه از چه اهمیتی برخوردار است و چه تاثیری بر حجم مبادلات اقتصادی دو کشور خواهد داشت؟

یادداشت تفاهم سه جانبه امضا شده در حوزه تسهیل ترانزیت برای افزایش تجارت و تسریع عبور ترانزیتی کالاها سندی است که بین روسای گمرک ایران، روسیه و آذربایجان امضا شده است.

این سند یادداشت از این نظر حائز اهمیت است که در سایه همکاری متقابل و مستمر، تداوم تجارت و زنجیره تامین بین المللی تضمین خواهد شد و به توسعه امکانات کوریدور حمل و نقل شمال – جنوب کمک خواهد کرد، همینطور عملیات ترانزیتی گمرک در گذرگاه های مرزی در مسیر ایران – آذربایجان – روسیه تسهیل خواهد شد و بر اساس شرایط جدید، فرصت های مضاعفی جهت اجرای کنترل گمرکی و افزایش روابط اقتصادی – تجاری فراهم خواهد آورد.

همچنین مقرر شد کمیته ای تشکیل شود که شامل نمایندگان بلندپایه گمرکات سه کشور خواهد بود که این کارها را هماهنگ خواهند کرد.

حجم مبادلات تجاری دو کشور در سال جاری چه میزان برآورد شده است و در سال گذشته میلادی حجم مبادلات تجاری دو کشور به چه رقمی رسید؟

سال گذشته گردش تجاری ما 440،8 میلیون دلار آمریکا بوده و نسبت به سال پیش سی درصد افزایش داشته است. در هشت ماه سال جاری نیز گردش تجاری بین آذربایجان با ایران در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با افزایش 26 درصدی، به 322 میلیون دلار آمریکا در هشت ماه رسیده است.

موجب خرسندی است که در دو سال اخیر گردش تجاری مابین دو کشور با سیر صعودی در حال پیشرفت است و باور دارم که امسال به نیم میلیارد خواهد رسید.

در هشت ماه اخیر به صورت میانگین هر ماه چه تعداد گردشگر ایرانی از طریق سامانه “آسان ویزا” برای سفر به جمهوری آذربایجان درخواست روادید کرده اند؟

علی رغم بسته بودن مرزهای زمینی به دلیل پاندمی، در ماه های ژانویه الی جولای سال 2022 در بین افراد خارجی که به جمهوری آذربایجان سفر نموده اند اتباع ایرانی یکی از سه کشوری بوده اند که بیشترین سفر را داشته اند و حدودا بیش از 95000 شهروند ایرانی در هفت ماه سال جاری به آذربایجان سفر کرده اند. البته با گشایش مرزهای زمینی این تعداد چند برابر خواهد شد.

آیا امکان لغو روادید بین دو کشور وجود دارد؟

برای شهروندان ایرانی یک سیستم ویزا بسیار ساده وجود دارد. به همین دلیل و همچنین در رابطه با شرایط پاندمی، بحث لغو روادید در زمان کنونی مورد مذاکره نیست.

اتباع ایرانی از طریق اینترنت (آنلاین) و همینطور هنگام ورود به فرودگاه های آذربایجان و در صورتی که مرزهای زمینی آذربایجان باز باشند می توانند در گذرگاه های مرزی برای سفرهای توریستی مستقیما ویزا اخذ نمایند.

روند حضور شرکت‌ های ایرانی در بازسازی قره باغ را چگونه ارزیابی می کنید؟

برای امور بازسازی قره باغ از شرکت های ایرانی نیز دعوت کرده ایم و فرصت های ترجیحی و ممتاز ایجاد شده برای سرمایه گذاری در آنجا را به آنها اطلاع داده ایم.

در واقع قلمرو 132 کیلومتری آذربایجان در مرزمان با ایران از اشغال ارمنستان آزاد شده و در مرزهایمان با ایران نیز پروژه های عظیمی همچون نیروگاه های خدآفرین – قیز قلعه سی و پل آغبند در حال اجرا هستند و فرصت های جدید بسیاری نیز محیا شده است.

در حال حاضر شرکت های ایرانی مشتاق به سرمایه گذاری در اراضی آزاد شده ما هستند اما شرکت های بیشتری تمایل دارند به عنوان پیمانکار مشارکت داشته باشند.

به پیمانکاران توصیه می کنیم در مناقصه های که در آذربایجان برگزار می شود شرکت کنند. در حال حاضر یک مدرسه و یک بیمارستان با مشارکت شرکت های ایرانی در حال ساخت هستند و از شرکت‌های بیشتری از ایران می‌خواهیم که در کار مرمت و ساخت و ساز، مشارکت و سرمایه‌گذاری داشته باشند.

چه کارهایی در زمینه مرمت آثار فرهنگی-تاریخی و مذهبی در مناطق آزاد شده آذربایجان انجام شده است؟

امور مرمت و بازسازی علاوه بر زیرساخت ها، شامل احیا و ترمیم بناهای فرهنگی – تاریخی، دینی و ساخت بناهای جدید می شود. در طی دوران سی سال اشغال 65 مسجد از 67 مسجد موجود در قره باغ از طرف اشغالگران ارمنی کاملا تخریب شده و در چند مسجد نیمه ویران شده نیز حیوانات، خوک و گاو نگهداری می کردند.

در حال حاضر در این اراضی بناهای فرهنگی-دینی و مساجد ما در حال مرمت هستند و بناهای جدیدی در آن مناطق ساخته می شوند.

 امسال 270 اُمین سالروز شهر شوشا گرامی داشته می شود. در شوشا که به عنوان پایتخت فرهنگی آذربایجان و نگین قره باغ شناخته می شود، آداب و سنن و مراسم های فرهنگی برپا شده و موجب خشنودی است که نمایندگان ایرانی هم در این رویدادهای بین المللی شرکت می کنند.

دو کشور برای تقویت بیشتر همکاری های علمی و دانشگاهی چه برنامه هایی دارند؟

اگرچه بین دو کشور روابط علمی و آکادمیک وجود دارد، اما کافی نیست. دانشجویان ایرانی در مقطع دکتری در آکادمی ملی علوم آذربایجان در حال انجام تحقیقات علمی هستند، صدها شهروند ایرانی در موسسات آموزش عالی آذربایجان در حال تحصیل هستند و همچنین دانشجویان آذربایجانی در ایران تحصیل می کنند.

دانشمندان آذربایجانی و ایرانی متقابلا در کنفرانس های علمی که در هر دو کشور برگزار می شود شرکت کرده و در سمینارهای علمی سخنرانی می کنند.

پتانسیل های فراوانی در جهت افزایش این روابط وجود دارد و با از بین رفتن پیامدهای پاندمی، برگزاری همایش ها، نمایشگاه های مشترک، افزایش فعالیت های علمی – پژوهشی و تداوم برگزاری رویدادهای علمی درباره شخصیت های برجسته مان را ادامه خواهیم داد.

آیا تهاتر کالا را راه حل مناسبی برای افزایش مناسبات تجاری بین ایران و آذربایجان می دانید؟

تجارت و حمل و نقل بار ترانزیتی ما با ایران در دوران پاندمی نیز ادامه داشته است و مرزهایمان برای انتقال بار حتی یک روز هم بسته نشده اند. مقصودم از بیان این موارد این است که تجارت ما متنوع است و برپایه تبادل انجام می شود.

سال گذشته ما پروژه انتقال گاز ترکمنستان به آذربایجان از طریق ایران را امضا کردیم و پروژه با موفقیت پیش می رود. پروژه هایی نظیر همگام سازی خطوط برق ایران – آذربایجان – روسیه در حال انجام است. همینطور امکان استفاده از تمامی ابزارها برای توسعه پروژه های اقتصادی و تجاری که در خدمت منافع کشورهای ما باشد، قابل بررسی است.

دو کشور ایران و آذربایجان در چه سطحی همکاری های نظامی دارند؟

همکاری در زمینه های نظامی و نظامی – فنی بین نهادهای نظامی دو کشور در حال توسعه است.

ما کارگروه مشترک همکاری های دفاعی و نظامی بین دو کشور داریم و موضوعات همکاری به طور مستمر در این کارگروه مورد بحث و بررسی قرار می گیرد.

در زمان های اخیر سفرهای بلندپایه متقابل انجام شده است. سفر رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران به آذربایجان و سفر وزیر دفاع آذربایجان به ایران در سال جاری محرک هرچه بیشتر همکاری ها بوده است.

علاوه بر بازدیدهای رسمی، شرکت نظامیان دو کشور در مسابقات بین المللی نظامی من جمله مسابقات در دریای خزر، سفرهای کاری متقابل و سایر موارد به توسعه همکاری ها کمک می کند.

همچنین حضور معاون وزیر دفاع ایران در نمایشگاه دفاعی بین المللی ADEX-2022 که چندین هفته پیش در جمهوری آذربایجان برگزار شد و نیز بازدید هیات کارشناسان نیروهای مسلح ایران از مناطق اشغال آزاد شده جمهوری آذربایجان نیز قابل توجه بودند.

با توجه به تنش فزاینده میان ایران و اسرائیل، افزایش همکاری های نظامی میان باکو و تل آویو منجر به نگرانی برخی از کارشناسان سیاسی در ایران شده است. جمهوری آذربایجان برای رفع نگرانی ایران چه تدابیری اتخاذ کرده است؟

روابط آذربایجان با اسرائیل بر علیه هیچ کشور ثالثی نیست و این چنین نگرانی هایی بی مورد است.

آذربایجان به سیاست مستقل خود در راستای خدمت به منافع ملی اش در منطقه ادامه می دهد. این سیاست به تقویت روابط با همه کشورهای جهان علی الخصوص همکاری با همسایگان، بر اساس عدم مداخله در امور داخلی و احترام متقابل خدمت رسانی می کند.

آذربایجان به دفعات اعلام است که اجازه نمی دهد از اراضی خود بر علیه همسایه نزدیک اش، ایران و بر علیه سایر کشورها سوءاستفاده شود.

نیروهای جمهوری آذربایجان بعد از 28 سال بار دیگر بر شهر لاچین در نزدیکی مرز جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان مسلط شده است. آیا الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان در صدد حل هر چه سریع تر مسائل مورد مناقشه با ارمنستان است؟

بله، این اواخرشهر لاچین آذربایجان و همچنین روستاهای زابوخ و سوس تحت کنترل ارتش آذربایجان درآمدند و ارامنه ای که به صورت غیرقانونی در آنجا سکنی گزیده بودند آن محل را ترک کردند.

با این حال، ابتکار حل مسائل مورد مناقشه با ارمنستان و ابتکار عمل آغاز تعیین حدود و مرزبندی توسط آذربایجان نه اکنون بلکه دو سال پیش مطرح شد.

رئیس جمهور آذربایجان بلافاصله بعد از پایان جنگ دوم قره باغ پیشنهاد کرد تا مذاکرات عملی در مورد توافقنامه صلح آغاز شود.

آذربایجان با مشاهده رویکرد غیرسازنده ارمنستان در این راستا، با هدف تسهیل مذاکرات حتی پنج اصل اساسی در جهت توافقنامه صلح را نیز ارائه کرد و در همین خصوص با میانجی گری بروکسل و مسکو با رهبر ارمنستان چند نشست سه جانبه برگزار کرد.

آذربایجان همواره علاقه مند به برقراری صلح و ثبات پایدار در منطقه بوده است و در این رابطه رئیس جمهور آذربایجان همواره ابتکارات جدیدی را ارائه نموده اند.

یکی از آن ها نیز فرمت 3+3 با مشارکت ایران، ترکیه، روسیه و کشورهای قفقاز جنوبی است که هدف از آن دستیابی به صلح و همکاری در قفقاز جنوبی و منطقه است.

ولیکن علی رغم گذشت دو سال از جنگ، ارمنستان هنوز هم از امضای توافق نامه صلح و گشایش ارتباطات در منطقه اجتناب می کند.

ارمنستان به استقرار غیرقانونی یگان های ارتش در قلمرو آذربایجان و مین گذاری ادامه می دهد و به قصد انتقام روند صلح را به تعویق می اندازد.

تخریبات و حملات ارمنستان بر علیه آذربایجان بعد از جنگ سال 2020 در تاریخ های 13-12 سپتامبر سال 2022 و همچنین پیش از آن تاریخ، گواه این موضوع است.

در نتیجه تخریبات ارمنستان در آذربایجان هنوز افراد نظامی و غیر نظامی به شهادت می رسند.

آذربایجان به تعهدات خود مبنی بر بیانیه امضا شده مورخ 10 نوامبر و سایر اسناد پس از خاتمه یافتن جنگ پایبند است و هنوز هم منتظر ارائه همین رویکرد از طرف ارمنستان است.

 اتحادیه اروپا با کاهش عرضه گاز روسیه و تصمیم برای هر چه زودتر دور شدن از واردات از این کشور، حالا به باکو نزدیک تر شده تا بخشی از این کمبود را با گاز جمهوری آذربایجان جبران کند. هم اکنون جمهوری آذربایجان چند میلیارد متر مکعب صادرات گاز طبیعی به اروپا دارد و این میزان طی سال های آینده چه میزان افزایش خواهد یافت؟

آذربایجان هرگز هدف رقابت با گاز روسیه در بازار اروپا را نداشته است.

طبق اطلاعات من در سال 2021 روسیه 155 میلیارد متر مکعب گاز به اروپا انتقال داده در حالی که مقدار صادرات آذربایجان به اروپا تنها حدود 11 میلیارد متر مکعب بوده است.

از آنجایی که افزایش صادرات نیازمند کار و سرمایه ی زیادی است این عدد می تواند در آینده نزدیک به 22-20 میلیارد متر مکعب افزایش داد.

با توجه به روابط گسترده آذربایجان و روسیه، جنگ روسیه با اوکراین چه تاثیری بر روابط مسکو و باکو گذاشته است؟ دولت جمهوری آذربایجان درباره جنگ روسیه و اوکراین چه موضعی اتخاذ کرده است؟

ما با هر دو کشور دارای روابط خوبی هستیم و از وقوع جنگ ناراحت هستیم. به عنوان کشوری که سی سال از جنگ و مناقشه رنج برده است به خوبی از عواقب جنگ آگاه هستیم و تجربه کردن آن را برای هیچ کشوری آرزو نمی کنیم. آذربایجان از حل مناقشه بر اساس تفاهم متقابل و گفتگو بر اساس اصول حقوق بین الملل حمایت می کند.

۱۴۰۱/۰۱/۲۷

آزادسازی سرزمین‌های اشغالی چه نویدی برای اقتصاد جمهوری آذربایجان می‌دهد؟

مرکز تحلیل اصلاحات اقتصادی و ارتباطات جمهوری آذربایجان در خصوص چشم‌انداز اقتصاد این کشور در شرایط آزادسازی سرزمین‌های اشغالی تحلیلی منتشر کرده است.


در این تحلیل آمده است: اگر به پارامترهای اصلی پتانسیل اقتصادی سرزمین‌های اشغالی توجه کنیم، می‌توانیم ببینیم که قره‌باغ و اطراف آن، مانند مناطق لاچین، کلبجر، قبادلی، زنگیلان، جبرائیل، آغدام (مرکز منطقه و بخش بزرگی از سرزمین آن)، فضولی(مرکز منطقه و بخش بزرگی از سرزمین آن) که در بین سال‌های ۱۹۸۹ الی ۱۹۹۳ توسط ارمنستان اشغال شد و از تاریخ اشغال تاکنون در نتیجه بهره‌برداری ناکارآمد، زیرساخت‌های این مناطق به صفر رسیده است. بنابراین، امور بازسازی در آینده باید با ایجاد زیرساخت‌های مشترک (جاده‌ها، گاز، آب، برق، ارتباطات) و شرایط اساسی زندگی آغاز شود و در مرحله بعد به پروژه‌های توسعه اقتصادی پرداخته شود. مقاله ذیل برگردان گزارش اخیر مرکز تحلیل اصلاحات اقتصادی و ارتباطات جمهوری آذربایجان می باشد . بدیهی است مسئولیت نظرات و تحلیل های مندرج در این مقاله بر عهده نویسندگان آن می باشد.


چشم‌انداز طبیعی و ظرفیت‌های گردشگری منطقه


در مناطق اشغالی آثار مختلف طبیعی، گونه‌های نادر گیاهی و جانوری گسترش یافته است. منطقه کوهستانی قفقاز کوچک اشغال شده بزرگترین منطقه جنگلی جمهوری آذربایجان است. مساحت کل جنگل‌های منطقه، حدود 246 هزار و 700 هکتار از جمله 13هزار و 197 هکتار از مناطق جنگلی با ارزش است. مساحت مناطق طبیعی محافظت شده ویژه در آذربایجان، اکنون به 890 هزار هکتار رسیده است که 42 هزار و 997 هکتار آن تحت اشغال ارمنستان است. به منظور محافظت از طبیعت، گیاهان و جانوران نادر چند ذخیره‌گاه طبیعی در سرزمین‌های اشغالی قفقاز کوچک، از جمله ذخیره‌گاه «بسیط‌چای» و ذخیره‌گاه لاچین ایجاد شده است. ذخیره‌گاه بسیط‌چای در سال 1974 در تنگه بسیط‌چای در مناطق اخیرا آزاد شده زنگیلان در جنوب غربی  جمهوری آذربایجان ایجاد شده بود، مساحت آن 107 هکتار است. مورد محافظت شده در این منطقه درخت چنار شرقی است. جنگل چنار در امتداد رودخانه 12 کیلومتر امتداد دارد. درختان این منطقه 500 ساله هستند و درخت چنار شرقی در کتاب قرمز موجود است. ذخیره‎گاه لاچین در سال 1961 در منطقه اشغال‌شده لاچین آذربایجان تأسیس شده بود. مساحت آن 21.4 هزار هکتار است. در این ذخیره‌گاه بزهای کوهی، گوزن‌ها، گرازهای وحشی و کبک‌ها محافظت می‌شدند. طبیعت جذاب شهر شوشا در قره‌باغ برای گردشگری مطلوب است. گیاه خار بلبل فقط در منطقه شوشا در آذربایجان می‌روید و نمادی از قره‌باغ است.


ظرفیت صنعتی


در دوران اتحاد جماهیر شوروی، قره‌باغ کوهستانی روابط اقتصادی نزدیکی با قره‌باغ و سایر مناطق اقتصادی جمهوری آذربایجان برقرار کرد. جاده‌ها در همه جهات از نظر اقتصادی این دو منطقه را به هم متصل کرده است. اشغال قره‌باغ کوهستانی توسط ارامنه و جدا شدن آن از سایر مناطق جمهوری آذربایجان مشکلات بسیار جدی را برای جمعیت و اقتصاد منطقه ایجاد کرده است. برای سال‌های متمادی، اکثریت قریب به اتفاق شرکت‌های مستقر در قلمرو قره‌باغ کوهستانی بر اساس سوخت، مواد اولیه و ملزومات وارداتی از مناطق دیگر جمهوری آذربایجان فعالیت می‌کردند و بسیاری از آنها به عنوان شعبات شرکت‌های بزرگ در باکو فعالیت می‌کردند. در سال 1985 تنها 8 درصد مواد اولیه پیله موجود در کارخانه بزرگ ابریشم در خانکندی قره‌باغ، در خود قره‌باغ کوهستانی تولید می‌شد. 92 درصد باقیمانده از مناطق دیگر جمهوری آذربایجان آورده می‌شد. در حالی که در سال 1986 فقط 0.3 درصد روابط اقتصادی خارجی قره باغ و 1.4 درصد واردات آن به ارمنستان مربوط می‌شد، آذربایجان 33.3 درصد از صادرات آن را تشکیل می داد. خانکندی، مرکز منطقه خودمختار قره‌باغ سابق، زمانی مستقیما به راه‌آهن و بزرگراه‌های جمهوری آذربایجان و به طور کلی به سیستم حمل و نقل و ارتباطات جمهوری متصل بود. فاصله از خانکندی تا باکو با قطار 392 کیلومتر است. این عامل بسیار مهمی در توسعه آینده منطقه است و پروژه‌های زیرساختی می‌توانند از نقشه‌های حمل و نقل استفاده کنند که در دوران اتحاد جماهیر شوروی وجود داشته است. طبیعتا اکنون سیستم حمل و نقل و ارتباطات یکپارچه‌ای که سال‌ها در سرزمین‌های اشغالی فعالیت می‌کند، در نتیجه درگیری‌های دو طرف منازعه تخریب شده است. این مقاله از 4 زاویه پتانسیل صنعتی منطقه را بررسی می‌کند و سایر جنبه‌های موجود توسعه در آینده با تحقیقات بیشتر مورد بررسی قرار می‌گیرد. بنابراین، در نگاه اول، تأمین آب غنی، برق، فرصت‌های تفریحی صنعتی و مواد معدنی غنی ستون فقرات ظرفیت صنعتی مناطق آزاد شده را تشکیل می‌دهد.


فرصت‌های تأمین آب


تغییرات آب و هوا و در نتیجه کمبود آب یکی از مهم‌ترین مشکلات در سراسر جهان است. کمبود آب برای آذربایجان نیز مهم است. پنهان نیست که منابع آب کشور به دلایل عینی جغرافیایی کم می‌شود و منابع اصلی در کشورهای همسایه است. کمیسیون دولتی تأسیس شده با دستور رئیس جمهوری آذربایجان در تاریخ 15 آوریل 2020 برای تأمین استفاده کارآمد از منابع آب در کشور فعالیت می‌کند. در این راستا منابع غنی آب مناطق آزاد شده برای صنعت و کشاورزی کشور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سد آب سرسنگ سال 1976 بر روی رودخانه ترتر چای در منطقه آغدره ساخته شده است. ظرفیت کل آن 560 میلیون متر مکعب و ارتفاع سد 125 متر است. این سد یکی از بلندترین سدهای کشور است. آزادسازی کامل منطقه آغدره، از جمله سد سرسنگ، آب آبیاری حدود 100 هزار هکتار از اراضی 6 منطقه کشور (ترتر، آغدام، برده، گورانبوی، یولاخ و آغجبدی) را تأمین می‌کند. لازم به ذکر است که علاوه بر مخزن سرسنگ، مخازن دیگری نیز با ظرفیت کلی 80 میلیون متر مکعب در منطقه اشغالی باقی مانده است. مشارکت آنها در اقتصاد کشور می‌تواند شرایطی را برای آبیاری 15000 هکتار زمین اضافی ایجاد کند.

علاوه بر این، آزاد شدن مخزن خداآفرین در مناطق جبرائیل و زنگیلان به معنای آبیاری 75 هزار هکتار زمین جدید و بهبود آبیاری مناطق آبیاری موجود است. حجم این مخزن 1.6 میلیارد متر مکعب برآورد شده است. هم‌چنین تخمین زده می‌شود که 11 منبع آب زیرزمینی در منطقه وجود داشته باشد. به عبارت دیگر، این به معنای 1 میلیون و 968 هزار متر مکعب در روز تأمین آب زیرزمینی است.


منبع برق


تولید اصلی برق در منطقه در زمینه ذخیره و تأمین آب است. البته، در اینجا سخن از نیروگاه‌های برق سرسنگ و خداآفرین می‌باشد. نیروگاه برق «سرسنگ» یا «ترتر» یک نیروگاه برق‌آبی است که در سال 1976 بر روی رودخانه ترتر، در قلمرو منطقه آغدره سابق (ترتر فعلی) ساخته شده است.‌ نیروگاه برق آبی، متشکل از دو توربین، هر یک با ظرفیت 25 مگاوات، در حال حاضر در وضعیت نامناسبی قرار دارد. پس از ترمیم ایستگاه، ظرفیت تولید آن، می‌تواند بیشتر افزایش یابد و برای تأمین نیازهای برق مناطق اطراف مورد استفاده قرار گیرد.


نیروگاه خداآفرین مطابق توافقنامه امضا شده بین ایران و آذربایجان بر روی رودخانه ارس در حال ساخت است. به طوری که، در فوریه سال 2016، «توافقنامه بین دولت جمهوری آذربایجان و دولت جمهوری اسلامی ایران در مورد همکاری در زمینه ساخت، بهره‌برداری، استفاده از انرژی و منابع آبی در رودخانه ارس نیروگاه‌های «خداآفرین» و «قیز قلعه سی» امضا شده است. ظرفیت کل نیروگاه‌های بر روی رودخانه ارس می‌تواند به 280 مگاوات برسد. اجرای این پروژه‌ها می‌تواند سالانه 368 میلیون کیلووات ساعت برق برای جمهوری آذربایجان به ارمغان بیاورد. واضح است که از نیروگاه‌های برق سرسنگ و خداآفرین برای بهبود تأمین انرژی مناطق اطراف و بازسازی مناطق آزاد شده به طور فعال استفاده خواهد شد. به طور کلی، استفاده از این نیروگاه‌ها در سیستم انرژی کشور نه تنها به معنای افزایش ظرفیت، بلکه تنوع جغرافیایی منابع، یعنی کاهش بار از دوش نیروگاه‌های آبشرون، شیروان و مینگه چویر و هم‌چنین افزایش سهم تولید انرژی جایگزین (تجدیدپذیر) در کل تولید است.


فرصت تفریحی صنعتی


تخمین زده می‌شود که 39.6 درصد از کل ذخایر آب‌های معدنی آذربایجان در مناطق اشغالی می‌باشد. در سرزمین‌های اشغالی حدود 120 کانسار معدنی با ترکیبات مختلف دارای اهمیت درمانی زیادی وجود دارد. آب‌های معدنی «ایستی سو» واقع در قلمرو منطقه کلبجر با ترکیب مطلوب گاز و شیمیایی، دمای بالا و منابع طبیعی زیاد متمایز هستند. یک کارخانه بزرگ تفریحی و آب معدنی در دهه 1980 در چشمه ایستی سو ساخته شده است. این کارخانه روزانه 800 هزار لیتر آب تولید می‌کرد. چشمه آب معدنی ترش‌سو در 17 کیلومتری شهر شوشای آذربایجان واقع شده است. بیماری‌های داخلی مختلفی با چشمه ترش‌سو معالجه می‌شدند و با آب این چشمه از طریق خط لوله نیاز آب شهری شوشا تأمین می‌شد.


پتانسیل صنایع غذایی


در مجموع 1.7 میلیون هکتار از خاک آذربایجان اشغال شده است. بیشتر این زمین‌ها برای پرورش انواع محصولات کشاورزی مناسب است. پردازش این محصولات باعث ظهور نیروهای جدید در صنایع غذایی، تشکیل یک پایگاه تأمین مطمئن می‌شود.


فرصت‌های معدنی و مواد اولیه


در سرزمین‌های اشغالی 155 نوع مختلف ذخایر معدنی وجود دارد، از جمله 5 معدن طلا، 6 معدن جیوه، 2 معدن مس، یک معدن سرب و روی، 19 معدن سنگ روکش، 10 معدن سنگ اره، 4 معدن ماده اولیه سیمان، معادن 13 نوع سنگ ساختمانی، مواد اولیه برای تولید سودا، 21 پوکه و خاکستر آتشفشانی، 10 گل، 9 شن ماسه، 5 شن و ماسه ساختمانی، 9 گچ ، انیدرید و گچ، یک پرلیت، یک ابسیدین، 3 ورمیکولیت، 14 سنگ غیر آهنی و تزئینی (عقیق، یاسمن، اونیکس، کاد، پفریتویید و و غیره) و ذخایر دیگر واقع شده‌اند.

در این معادن 132.6 تن طلا، 37.3 هزار تن سرب، 189 میلیون متر مکعب سنگ اره، 1 میلیون 526 هزار تن خاک رس، 18 میلیون و 432 هزار متر مکعب سنگ روکش، 23 میلیون 243 هزار متر مکعب خاک رس، 57 میلیون و 965 هزار تن سنگ ساختمانی، 96 میلیون و 987 هزار تن شن و ماسه، 1898.4 تن جیوه، 4 میلیون و 473 هزار متر مکعب پرلیت، 2 میلیون و 144 هزار متر مکعب پوکه، 129 میلیون و 833 هزار متر مکعب سنگ آهک برای تولید سودا، 147 میلیون و 108 هزار تن مواد اولیه سیمان و سایر مواد معدنی مهم برای توسعه اقتصاد کشف شده است. ذخایر معدنی نادر و با ارزش در منطقه گسترش یافته است. ذخایر سنگ معدن مس و روی در کانسارهای مهمانا در قسمت شرقی قفقاز کوچک متمرکز شده است. ذخایر سنگ معدن آماده برای بهره‌برداری در اینجا به موقع بررسی شده است. ذخایر مهم جیوه از نظر صنعتی در شوربولاق و آغیاتاق در منطقه کلبجر واقع شده است.


سرزمین‌های اشغالی از نظر انواع مختلف مصالح ساختمانی بسیار غنی است که از اهمیت زیادی در صنعت و ساخت و ساز جمهوری آذربایجان برخوردار است. ذخایر زیادی از این مواد در چوبانداغ (ذخیره آهک 140 میلیون تن و رس 20 میلیون تن)، شاه بلاق (25 میلیون تن رس)، بوی احمدلی (45 میلیون تن رس) و سایر ذخایر واقع در منطقه آغدام واقع شده است. هم‌چنین، کانسارهای بزرگ سنگ ساختمانی در خانکندی و سنگ مرمر در هارووت قرار دارد. البته، اطلاعات مربوط به مواد معدنی فوق نسبی است و گام بعدی ارزیابی همه ذخایر، روشن شدن ارقام مربوط به دوره شوروی است. لازم به ذکر است که طی 30 سال گذشته این سرزمین‌ها به غارت رفته است. روش‌های ارزیابی جدیدی نیز پدید آمده و باید نقشه زمین‌شناسی جدیدی از منابع معدنی منطقه تهیه شود.


در نگاه اول، بهره‌برداری از مواد معدنی در آینده، می‌تواند در 3 مسیر انجام شود: فلزات غیر آهنی و متالورژی آنها، مواد ساختمانی و فلزات نادر. فلزات غیر آهنی و مصالح ساختمانی از نظر اقتصاد سنتی معمول است و منابع موجود امکان ظهور نیروهای جدید را در این مناطق فراهم می‌کنند. این کار می‌تواند بر اساس تحقیقات انجام شده در این بخش‌ها در دوران اتحاد جماهیر شوروی و زیرساخت‌های اولیه باشد. علاوه بر این، تحقیقات زمین‌شناسی می‌تواند در مورد وجود فلزات کمیاب در منطقه انجام شود که به طور گسترده‌ای در فن‌آوری نوین استفاده می‌شود.


منبع:

 https://azertag.az/xeber/Isgal_olunmus_erazilerin_azad_edilmesi_Azerbaycan_iqtisadiyyatina_ne_ved_edir___Tehlil-1628715