«جمهوری آذربایجان غربی» در تبعید اعلام موجودیت کرد

 جمهوری آذربایجان غربی با مرکزیت ایروان از سوی یک هیئت به ریاست پروفسور قافار چاخماقلی در تبعید اعلام موجودیت کرد.

 یک هیئت متشکل از چهرهای سیاسی-اجتماعی آذربایجانی که ریاست آن را استاد دانشگاه کایسری ترکیه و ارمنی شناس معروف «قافار چاخماقلی» برعهده دارد، موجودیت «جمهوری آذربایجان غربی» را رسما اعلام کردند.

 پروفسور چاخماقلی یکشنبه (۲۱ اردیبهشت) در مصاحبه با خبرگزاری «توران» گفت: مدتها بود که ایده تشکیل این جمهوری در جمهوری آذربایجان و ترکیه مطرح بود که با گردهم آمدن گروهی از مهاجرین جمهوری آذربایجان غربی (ایروان) از اقصی نقاط جهان، این اقدام تاریخی در نهایت صورت گرفت.

 او افزود: ابتدا شورای ملی تشکیل خواهد شد، سپس به صورت مرحله ای انتخابات پارلمان انجام گرفته و در نهایت این جمهوری شکل خواهد گرفت.

به گفته پروفسور چاخماقلی اکثریت اعضای جمهوری آذربایجان غربی متشکل از چهره های روشنفکر خواهد بود و هدف اصلی این جمهوری آزادسازی ایروان، زنگباسار، گوئیچه، زنگزور، گومرو، درلیز و تمامی مناطق آذربایجان است که از سوی ارمنستان اشغال شده است.

این ارمنی شناس معروف ادامه داد: تاریخ نشان می دهد که اقدام ما در اعلام این جمهوری حقانیت دارد. در طول قرن ها ما همیشه در آذربایجان غربی سکونت داشته و دارای دولت بوده ایم. دولت ما هرگز در آنجا تبعیض نژادی و مذهبی اعمال نکرده است.

دولت ایروان که از بقایای دولت آذربایجان بود، خیلی هم در گذشته و تاریخ قدیمی نیست. روسیه پس از اشغال ایروان به دولتمداری ما در آنجا خاتمه داد. درسال ۱۹۱۸ میلادی ایروان با درنظر گرفتن تعهداتی به ارمنستان الحاق شد اما ارامنه نه تنها به تعهداتشان از جمله خودمختاری به ایالت زنگزور تن ندادند بلکه قره‌باغ را نیز اشغال کردند. با حمایت مسکو مساحت ارمنستان از ۹ هزار کیلومترمربع به ۲۹ هزار کیلومتر مربع گسترش یافت. پاکسازی نژادی ارمنستان از تُرک‌های آذربایجانی از سال ۱۹۱۸ آغاز و در ۱۹۸۸ این پاکسازی اتمام یافت، در نتیجه حتی یک تُرک نیز در آذربایجان غربی سکونت ندارد.

مکتب «آشیقی ایروان»؛ سنگر ازلی و ابدی آذربایجان

 ساز و قوپوز تنها سنگر و قلعه در آذربایجان و شاید در کل جهان است که هیچ وقت تسخیر و توسط دشمنانمان اشغال نشده است.

هر آهنگ وپوز پاسپورت و سندیت حضور تاریخی تُرک ها در آن سرزمین است.

مکتب آشیق ها در آذربایجان از دربند گرفته تا کرکوک علی رغم تکه پارچه شدن آذربایجان در عین کثرت وحدانیت خود را حفظ کرده است:

مکتب بورچالی

مکتب گنجه

مکتب کلبجر

مکتب قاراداغ

مکتب تبریز

مکتب اورمیه

مکتب نخجوان

و...

اما آنچه که در این میان غریب و حتی از دید آشیق ها هم کنار افتاده، مکتب تاریخی ایروان می باشد.

اگر بگوییم هنر و صنعت آشیقی بر پایه مکتب ایروان زنده مانده است سخنی به گزاف نگفته ایم، چون آشیق علعسگر که امروز ۶۰ میلیون آذربایجانی با شعر و با هنر موسیقی وی آشناست برخاسته از مکتب ایروان می باشد.

همچنین آهنگ معروف "گوُیچه گولو و ایروان چخورو" امروزه توسط تمامی آشیق ها اجرا می شود.

اخیرا گروهی از نویسندگان،آشیق ها و محققان آذربایجان ایران در نامه ای به مسئول محترم شعبه نویسندگان آذربایجان ایران در باکو خواستار ثبت جهانی ایروان چخورو در یونسکو شده اند.

بعبارتی ثبت این اثر بعنوان میراث معنوی آذربایجانیان، پیام های خاص خودش را به زیاده خواهی ها و به رفتارهای التهابی «نیکول پاشینیان» نخست وزیر ارمنستان خواهد داد و مطمئنا این پتک را بر سر پاشینیان خواهیم کوفت.

لذا بر تمامی هنرمندان،آشیق ها، شاعران، فعالان، سایت ها و رسانه ها لازم است به احترام قاراباغ و به دور از افراط و تفریط در ثبت «ایروان چخورو» بنام آذربایجان فعالیت های رسانه ای خود را آغاز کنند.

درخواست ثبت جهانی آهنگ «ایروان چخورو» توسط آشیق های آذربایجان ایران در خیلی از سایت های کشور جمهوری آذربایجان پوشش داده شده است.

حسن کریمزاده

ایروان از مضافات آذربایجان است

نوشته حاجی زین العابدین شیروانی نویسنده مشهور دوره قاجار

آذربایجان در دوره قاجاریه به سبب موقعیت ژئوپولوتیکی و تاریخیش مهمترین بخش کشور بوده و تبریز، ولیعهدنشین دولت قاجاریه بوده است. در تبریز ولیعهدها علیرغم اینکه درباری کوچکتر از دربار تهران داشتند ولی رجال آینده کشور در تبریز پرورش می یافت. با وفات شاه در تهران، شاه جدید با همان اطرافیانش از تبریز رهسپار تهران می شد و زمام کل امور ممالک محروسه ایران را در دست می گرفت. بدین ترتیب جریان طبیعی از حرکت نیروی انسانی تُرک آذربایجانی به دارالخلافه طهران همیشه در جریان بود. 

در این دوره نویسندگان بسیاری از آذربایجان با خلق آثاری بی نظیر از تُرکی و فارسی به بیان اندیشه های خود پرداخته اند که یکی از این اثرها کتاب بستان السیاحه اثر حاجی زین العابدین شیروانی می باشد که در دوران فتحعلیشاه به اتمام رسید. این کتاب مشتمل بر اطلاعات بسیار و متنوع جغرافیایی، تاریخی، آرا و عقاید فرقه‌های گوناگون مذهبی و نحله‌های فکری و برخی مطالب سودمند دیگر از اوایل دوران قاجاریهبود. این کتاب را عمدتاًً مأخذی جغرافیایی و سپس تاریخی بشمار می‌آورند، اما گوناگونی و تنوع مطالب آن که تقریباً تمام اشتغالات فکری و ادبی دو قرن پیش ایران را در بر می‌گیرد، به حدی است که اثر را شبیه دایرةالمعارف کرده است؛ گرچه بسیاری از اصول و شیوه‌های دایرةالمعارف نویسی از قبیل تناسب حجم هر مطلب با اهمیت مدخل آن یا نظم و دسته بندی موضوعی مطالب یا ترتیب دقیق الفبایی در آن رعایت نشده است. نگاهی گذرا به موضوعات کتاب از جمله: بحثی درباره طبیعت انسان، اشاراتی به علم حجر و میزان، کیمیا و تاریخچه آن، اطلاعاتی درباره حروف جُمَل و حساب ابجد، کواکب سبعه نجوم و اصطلاحات آن، خواص حروف، تاریخ طب و تحول روش‌های درمان و معرفی خواص داروها، مذاهب و زبان‌های متداول در آناطولی که با مشاهدات و برآوردهای آماری نویسنده همراه است، به خوبی این گستردگی و تنوع را نمایان می‌سازد. به این ترتیب، بستان السیاحة در ترسیم سیمای بخشی از جهان در دو قرن پیش و سیر در آن بسیار سودمند است (برای نمونه: ایروان زمان نویسنده شهری شیعی مذهب با اقلیتی عیسوی است و در کمتر از دو قرن، ایروان کنونی مرکز جمهوری عیسوی نشین ارمنستان است.)

« ایروان دارالملک اران و از مضافات آذربایجان است و چخور سعد نیز او را گویند چه که در شیب و گودی واقع شده و چخور سعد در لغت شیب را گویند. بدان سبب آنجا را چخور سعد نامند. آبش روان و هوایش مختلف بنیان، از اقلیم رابع و و اطرافش واسع ، میوه اش ارزان و حبوبش فراوان و مردمش تُرک زبان و شیعی مذهب و قلیلی عیسوی¬اند. قلعه ای محکم دارد.»( بستان السیاحه ص: ۱۵۴) و در بیان اران می نویسد« اران در لغت تُرکی به معنی گرمسیر است و چون آن دیار نسبت به قرب جوار خود گرمسیر است لهذا تُرکان آنجا را اران گفته اند...» (بستان السیاحه ص:۹۴). 

تغییر جمعیتی، فرهنگی و دینی این شهر تُرک زبان شیعه نشین و موطن یکی از قطبهای حوزه های علمیه تشیع: آیات اعظام ایروانی، به شهر صد در صد ارمنی نشین بسیار قابل تامل و عبرت آموز می باشد.

دکتر توحید ملک زاده دیلمقانی