جمهوری آذربایجان و ارمنستان بعد از نزدیک به دو هفته درگیری نظامی بسیار شدید با میزبانی روسیه و بعد از ۱۰ ساعت مذاکره، نیمه شب جمعه توافق آتش بس را امضا کردند. طبق توافق انجام شده قرار بود آتش بس برای اقدامات انسان دوستانه، از جمله مبادله اسرا و تحویل اجساد از ساعت ۱۲ ظهر روز شنبه برقرار شود و طی روزهای آینده دو کشور با وساطت گروه مینسک شامل روسیه، فرانسه و آمریکا، دور جدید مذاکرات صلح را برگزار کنند. این در حالی است که گزارش ها از ادامه درگیری های گسترده در منطقه قره باغ و مناطق اطراف آن خبر می دهد. به منظور بررسی نقش کشورهای ترکیه، اسرائیل، روسیه در جنگ جمهوری آذربایجان و ارمنستان و تاثیر آن بر روابط تهران – باکو با سفیر جمهوری آذربایجان در ایران گفتگویی انجام شده است که در ادامه می خوانید.
گفتگوی اختصاصی آوا دیپلماتیک با جناب آقای بنیاد حسین اف
سفیر جمهوری آذربایجان در ایران
- سفیر ارمنستان در ایران طی اظهاراتی گفته است که کارشناسان نظامی ترکیه دوش به دوش آذربایجان در حال مبارزه هستند و نیروهای آنها تسلیحات و جنگ افزارهای ساخت ترکیه از قبیل پهپاد و موشک های نظامی را به کار می برند. آیا این موضوع صحت دارد؟
سفیر جمهوری آذربایجان: باید بگویم نه فقط سفیر ارمنستان بلکه تمام مسئولین ارمنستان به تکاپو افتاده اند و در مورد عملیات ضد حمله ارتش آذربایجان برای مجبور کردن به صلح و آزادی سرزمین های اشغالی آذربایجان همه جا تبلیغ دروغ و شایعه پراکنی می کنند.
در این که روابط آذربایجان و ترکیه روابط استراتژیکی است شکی وجود ندارد و به تعبیر رهبر ملی حیدر علی اف ما یک ملت و دو دولت هستیم. تمام پروژه های استراتژیک اقتصادی در منطقه یا از آذربایجان شروع و یا از آذربایجان عبور می کند و در ترکیه به سرانجام می رسد. روابط استراتژیک ما با ترکیه مشخصا روابط نظامی را نیز شامل می شود.
روابط نظامی آذربایجان و ترکیه موضوع محرمانه ای نیست. همانطور که در رسانه ها هم به آن اشاره شده ما اخیرا مانور نظامی نیز برگزار کردیم. اولا ارمنستان می خواست شایعه کند که ترکیه قصد احداث پایگاه در آذربایجان را دارد. شما می توانید از امکانات فضای مجازی استفاده کرده و قانون اساسی آذربایجان را بخوانید. بر اساس قانون اساسی آذربایجان، در خاک آذربایجان احداث پایگاه نظامی خارجی ممنوع است.
مسئله دوم این که ارتش امروز آذربایجان با ارتشی که در اوایل استقلال بود فرق می کند. چندین کارشناس ارمنی خودشان اعتراف کرده اند که در میان کشورهای مشترک المنافع ارتش آذربایجان دومین ارتش قدرتمند است. دیگر این که سلاح های در اختیار ارتش آذربایجان چیز محرمانه ای نیست. ما از کشورهایی که با آنها همکاری داریم من جمله ترکیه سلاح خریده ایم.
البته کشور دیگری نیز وجود دارد که نمی خواهد اسمش رسانه ای باشد، برای آزادی سرزمین ها و همچنین از بین بردن مشکلات ناشی از اشغال با ما همکاری بسیار خوبی دارد. دولت و ملت آذربایجان قدردان این نوع همکاری هستند و هیچ وقت فراموش نخواهند کرد.
این روزها ارتش آذربایجان برای دفاع از جان و مال مردم مان و آزادی سرزمین هایمان از تمامی امکانات من جمله پهپاد و موشک استفاده می کند.
- آیا کنترل تمام این تجهیزات در اختیار نیروهای مسلح آذربایجان است؟
سفیر جمهوری آذربایجان: بله، کنترل تمامی این تجهیزات در اختیار ارتش آذربایجان است. برای روشن شدن موضوع، با آمار ساده به شما توضیح می دهم. در زمان فروپاشی شوروی جمعیت ارمنستان ۳ میلیون و ششصد هزار نفر بود. ۲۳۰ هزار آذربایجانی که در ارمنستان زندگی می کردند از جمله خود بنده آواره شدند. با شروع جنگ و سیاست اشغالگری مسئولین ارمنستان کشور را به بن بست تبدیل کردند. وضع اقتصاد ارمنستان هم به وضوح مشخص است. تمام پروژه های مهم اقتصادی منطقه از کنار ارمنستان عبور کرده است. مردم ارمنستان هم قربانی این سیاست اشغالگری شده و مجبور به مهاجرت به کشورهای دیگر شدند. ارمنستان هم اینک از ارمنی های کشورهای لبنان، سوریه یا عراق می خواهد به ارمنستان کوچ کنند. با این امر یک جنایت جنگی جدید اجرا می کند.
جمعیت آذربایجان در زمان فروپاشی شش و نیم ملیون نفر بود و الان به ده میلیون نفر رسیده است. یعنی ما کشوری هستیم که جمعیتمان اکثریت جوان و تحصیل کرده هستند. ما به این نیاز نداریم تا کسی را از جایی به کشورمان بیاوریم. فقط ارتش آذربایجان نزدیک به صد هزار نفر است. افسران و سربازان ارتش آذربایجان به حد کافی صاحب تجربه و امکانات و تجهیزات هستند. مانورهایی هم که برگزار شده برای ارتقا تجربه، قدرت و توان ارتش آذربایجان بوده و همچنین مهارت آنان را افزایش داده است.
- چه عواملی باعث شد تا جمهوری آذربایجان نقش میانجیگری روسیه را در آتش بس موقت بپذیرد؟
سفیر جمهوری آذربایجان: بین آذربایجان و روسیه روابط خوب و حسنه ای برقرار است. سال گذشته روسای جمهور روسیه و آذربایجان شش مرتبه ملاقات داشتند. در روسیه نزدیک به دو میلیون آذربایجانی زندگی می کنند. کشورهایمان در حوضه های مختلف همکاری های سودمند متقابل دارند. حتی این را بگویم که بنا به ابتکار رئیس جمهور آذربایجان جلسه سران آذربایجان، روسیه و ایران برگزار شده و این جلسات ادامه دارند. همکاری در این چهارچوب خیلی مهم است و برای تکمیل هرچه زودتر کوریدور شمال-جنوب کمک می کند. به زودی شبکه برقی ایران، آذربایجان و روسیه سینکرونایز خواهد شد. این نوع همکاری سه جانبه در ایجاد صلح، ثبات، امنیت و توسعه پایدار در منطقه خیلی مهم است.
بنا به دعوت و همچنین در راستای هماهنگی های به عمل آمده بین رئیس جمهور محترم روسیه و رئیس جمهور محترم آذربایجان و نخست وزیر ارمنستان وزرای امور خارجه روسیه، آذربایجان و ارمنستان در مسکو دیدار داشتند.
در نتیجه این دیدار چندین ساعته بیانیه مشترک عبارت از چهار بند از طرف وزرای امور خارجه فدراسیون روسیه، جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان صادر شد. بند اول و دوم این بیانیه عمومی است. می دانید که نخست وزیر ارمنستان از پایه اصول بنیادین حل و فصل مناقشه و همچنین گفتگوی اساسی با هدف دستیابی به صلح امتناع کرده بود.
در بند سوم بیانیه مشترک ارمنستان از مواضع تخریبگرانه خود عقب نشینی کرده و پایه اصول بنیادین حل و فصل مناقشه و همچنین گفتگوی اساسی با هدف دستیابی به صلح را قبول کرد. همچنین مطلع هستید که نخست وزیر ارمنستان اصرار میکرد که نمایندگان تجزیه طلب و اشغالگر قره باغ باید در گفتگو به عنوان طرف شرکت کنند.
در بند چهارم بیانیه فوق الذکر ارمنستان قبول کرد که چهارچوب گفتگو تغییر ناپذیر است.
- مقامات ایرانی با دقت روند بهره برداری تشکل های تجزیه طلب به واسطه جنگ آذربایجان و ارمنستان را رصد می کنند. آیا سرویس اطلاعاتی جمهوری آذربایجان برای رفع نگرانی مقامات ایرانی، با آنها مذاکراتی داشته است؟
سفیر جمهوری آذربایجان: اولا آذربایجان خودش قربانی تجزیه طلبی است و این جنگ قره باغ در ابتدا با تجزیه طلبی شروع شد. از نظر دولت آذربایجان و سیاست اصولی ما، تجزیه طلبی در هر کجای دنیا محکوم است. بین سازمان های ذیربط ایران و آذربایجان لااقل در این چهار سال و نیمی که من اینجا حضور دارم، ارتباطات مستحکمی وجود داشته است و ملاقات ها و سفرهای متقابلی صورت پذیرفته است و همه این موضوعات نشان از آن دارد که ما در همه حوزه دارای ارتباط با یکدیگر هستیم. این که در فضای مجازی در ایران مسائل تحریک می شود، من این را چندین بار شاهد بوده ام که ارمنستان و دیاسپورای ارمنی (ارمنی های ایرانی تبار) بر این مسائل دامن می زنند.
دلیل این تلاش ها این است که ارمنی ها از روابط حسنه و همکاری فی مابین ایران و آذربایجان خوشحال نیستند و سعی می کنند تا در روابط ایران و آذربایجان سو تفاهم ایجاد کند.
اخیرا شاهد آن بوده ایم که رئیس جمهور خود خوانده قره باغ هم به اقوام آذربایجان مراجعه کرد. مردم آذربایجان متحد هستند و همگی در ارتش آذربایجان، آزادسازی سرزمین های اشغالی را وظیفه اخلاقی و شرعی خود می دانند.
این که ارمنستان مانور نظامی آذربایجان و ترکیه را برای ایران تهدید دانسته بود، موضوع خنده داری بود. چون روابط ایران و آذربایجان و یا ایران و ترکیه فراتر از آن است که با این شایعات خدشه دار شود. ارمنی ها با چنین ادعاهایی فقط خود را مضحکه می کنند. برای جمهوری آذربایجان استان های شمال غرب ایران با استان های مرکزی و یا جنوبی ایران فرقی نمی کند و همه این استان ها را ایران واحد می داند.
آذربایجان امنیت و ثبات ایران را امنیت و ثبات خود و توسعه و آبادانی ایران را توسعه و آبادانی خود می داند. پروژه های مشترک آذربایجان با ایران در این چهار سال و نیمی که بنده اینجا بودم در همین حوزه ها بوده است و من تا کنون هیچ شک و نگرانی ای را در مقامات ایرانی در خصوص آنچه که پرسیدید نشنیده ام.
- وزارت امور خارجه ارمنستان با انتشار بیانیه ای گفته است که آذربایجان به هیچ موفقیتی در جبهه نبرد دست نیافته است. واکنش شما به این اظهارات چیست؟
سفیر جمهوری آذربایجان: من نمی دانم باید به این بیانیه وزارت خارجه ارمنستان بخندم یا چه کنم. یعنی الان که در عصر ارتباطات زندگی می کنیم و این همه ویدئو و مستندات از شادی مردم آذربایجان، توفیقات ارتش و گرفتن این همه غنایم از ارتش اشغالگر وجود دارد، آدم چقدر می تواند دیوانه باشد که این چنین بیانیه بدهد. ما همه روزه شاهد علاقه و اشتیاق مردم آذربایجان هستیم که می خواهند به سرزمین های اشغالی، به موطن اصلی شان باز گردند. من آن بیانیه را که اتفاقا به زبان فارسی هم چاپ شده بود، دیدم و برای من خیلی خنده دار بود.
- لطفاً از آرایش میدان نبرد توضیحاتی بدهید.
سفیر جمهوری آذربایجان: درباره آرایش میدانی نبرد بگذارید این طور پاسخ دهم که تا کنون حدود ۲۳۰ تانک ارمنستان، حدود ۲۵۰ سیستم موشکی ارمنستان، یک سیستم پدافندی اس ۳۰۰ که در منطقه قره باغ مستقر بود، ۱۳۰ ماشین و وسایل نقلیه مختلف و ۱۰ منطقه فرماندهی ارمنستان منهدم شده است.
- آیا هواپیمای ارمنستان توسط جنگنده آذربایجانی ساقط شده است؟
سفیر جمهوری آذربایجان: ارمنی ها ادعا کرده بودند که آذربایجان با هواپیمای اف ۱۶ هواپیمای سوخو ۲۵ ارمنستان را منهدم کرده است. در اصل در سلاح های ارتش آذربایجان هواپیمای اف ۱۶ وجود ندارد. نه کسی این هواپیما را به ما فروخته است و نه ما آن را داریم. معلوم نیست هواپیماهای آنها بهم خورده اند یا به کوه خورده اند. چیزی در این مورد نمی خواهم بگویم، این مسئله خودشان است. باید توجه داشت که این درگیری در خاک آذربایجان در حال وقوع است. ارتش آذربایجان خاک تحت اشغال خود را آزاد می کند. در این یک هفته ما چندین شهید داده ایم.
این شهدا برای آزادی سرزمین خود می جنگیده اند ولی این سربازان ارمنی در آذربایجان چه چیز را گم کرده بودند. هم اکنون ارمنستان می خواهد در این درگیری کشورهای ثالث را جذب کند. شهر گنجه دومین شهر بزرگ آذربایجان را با موشک مورد هدف حمله قرار می دهند. چندین خانه مسکونی تخریب شده و چندین غیرنظامی شهید شده اند.
در شهر مینگه چئویر بزرگترین سد آب و نیروگاه برق قفقاز جنوبی را با موشک های دوربرد هدف قرار دادند. پدافند هوایی ارتش آذربایجان این موشک را در هوا منهدم کرد. شهر «خیزی» در اطراف باکو مورد هدف موشک های ارمنستان قرار گرفت و همه این موشک ها از داخل خاک ارمنستان پرتاب شده اند.
همانطور که می دانید ارمنستان عضو سازمان همکاری امنیتی دسته جمعی است و به این وسیله می خواهد کمک اعضا آن سازمان را جذب کند. ولی آذربایجان به این تخریب کاری ارمنستان جواب نخواهد داد. هدف ارتش آذربایجان آزادی سرزمین های اشغالی است.
- آیا گسترش جبهه جنگ می تواند منجر به عقب نشینی ارمنی ها از قره باغ شود؟
سفیر جمهوری آذربایجان: آذربایجان هیچ هدف و چشمی در خاک ارمنستان ندارد. می خواهم دلیل به وجود آمدن این وضع را برای شما بگویم تا بدانید چرا درگیری به اینجا کشید. می دانید که آقای پاشینیان در اوایلی که به نخست وزیری انتخاب شد از شعارهای پوپولیستی استفاده می کرد و کارهای پوپولیستی انجام می داد که یکی از آن کارها این بود که پسرش را به عنوان سرباز به سرزمین های اشغالی آذربایجان فرستاد. پس از اتمام سربازی پسر آقای پاشینیان شعارهای او شدت گرفت و همسرش هم به سرزمین های اشغالی آمد و مانور برای زنان ارمنی برگزار کرد. الان همان زنان ارمنی که در مانورها اسلحه در دست داشتند جلوی بیمارستان ها گریه کنان فیلم می گیرند که کمک کنید ما را می کشند.
- چرا تا زمانی که پسر آقای پاشینیان در آن منطقه سرباز بود، وی هیچ اظهار نظری درباره قره باغ انجام نمی داد؟
سفیر جمهوری آذربایجان: بله همین طور است. اول جولای سربازی پسر وی به اتمام رسید و اواسط جولای ارمنستان شهر تووز در مرز آذربایجان و ارمنستان را از داخل خاک خودش مورد هدف قرار داد. شهر تووز در اصل شاهرگ ترانزیت و ترانسپورت آذربایجان است. یعنی خط راه آهن شرق به غرب و جنوب به غرب، خط لوله نفت و خط لوله گاز از آن شهر عبور می کند. حفظ آن مناطق به عهده مرزبانی آذربایجان است. چنانچه مطلع هستید مرزبانی از سلاح های سنگین نظیر توپ و تانک استفاده نمی کند. ناگهان ارمنستان از این فرصت استفاده کرد و از سرزمین ارمنستان شهر تووز آذربایجان را که از قره باغ خیلی فاصله دارد مورد حمله قرار داد. ارتش آذربایجان با ضد حمله نقاطی را که از آن خاک آذربایجان مورد حمله قرار گرفته بود منهدم کرد و تمامیت مرزی خودمان را در آنجا حفظ کردیم و اجازه ندادیم یک وجب از خاک ما اشغال شود. این اتفاق در ماه جولای رخ داد. اواسط آگوست بود که ارمنی ها یک گروه خرابکار به آذربایجان فرستادند تا با بمب گذاری در آذربایجان بعضی نقاط را تخریب کنند. فرمانده آن گروه از طرف ارتش آذربایجان به اسارت گرفته شد. ارمنستان از کشورهای لبنان، سوریه و عراق ارمنی ها را کوچ میداد و در سرزمین های اشغالی آذربایجان اسکان می دهد و با این حرکت تحریک آمیز اقدام به جنایت جنگی دیگر می کند.
ارمنی ها مراسم ترحیم رئیس جمهور خود خوانده را در شهر شوشا که گهواره فرهنگ آذربایجان به شمار می آید، برگزار کردند. می خواستند برای رئیس جمهور خود خوانده در آنجا دفتر بسازند. با همه اقدامات این چنینی جنگ را تحریک می کردند. همچنین ارمنی ها ده ها هزار نفر از اتباع عادی را بسیج کردند و گفتند که داریم برای حفظ کشور این کارها را می کنیم. نخست وزیر هم با بیانات و اقداماتش مذاکرات بیست و هشت ساله را در اصل بی معنی می کرد. اگر گفتگو و آتش بس برای ارمنی ها بی معنی است، برای ما از دیروز بی معنی بوده است.
نتیجه تمام حرکات تحریک آمیز و هدف قرار دادن مناطق مسکونی و غیرنظامی این شد که مقامات آذربایجان تصمیم گرفتند که از ساعت هفت صبح روز ۲۷ سپتامبر عملیات ضد حمله را برای مجبور کردن به صلح و آزاد سازی سرزمین های اشغالی شروع کنند.
بعد از آن نخست وزیر ارمنستان به تمامی کشورهای جهان و تمامی سازمان های بین المللی زنگ زده است و به همه می گوید که آذربایجان آتش بس را نقض کرده و به ما هجوم آورده است. در اصل گناه کار خودش است و حالا دارد تبلیغ دروغ می کند که گویا از سوریه و جاهای دیگر نیروهایی برای کمک به سرزمین آذربایجان آمده اند. من فکر می کنم که نخست وزیر ارمنستان خودش را گم کرده است. در نتیجه این چنین دروغ ها، سربازان ارمنی مناطق خدمت را ترک می کنند. الان پلیس نظامی ارمنستان نمی تواند جلوی این فرارها را بگیرد و مجبور هستند که سربازها را با زنجیر به سنگر و یا ماشین ببندند. در فضای مجازی ویدئوها موجود است.
این ارمنستان است که از سوریه و کشورهای دیگر مزدور آورده است و در حال حاضر ارتش آذربایجان در حال پاکسازی سرزمین های اشغالی مان از تروریست ها می باشد.
- یعنی مردم ارمنستان حتی خودشان هم استقامتی در جنگیدن نشان نمی دهند.
سفیر جمهوری آذربایجان: بله مردم عادی ارمنستان هم اسیر رژیم حاکم جنگ طلب شده اند و از سیاست اشغالگری و نتیجه سنگین آن خسته هستند.
- شما طی اظهاراتی عنوان کرده بودید که ارمنستان برای همکاری دست به دامن تل آویو شده است و می خواهد از آنها امتیاز بگیرد. آیا برای این ادعا مستنداتی هم در اختیار دارید؟
سفیر جمهوری آذربایجان: اگر شما مطالب را با دقت بررسی کنید، بیانات سفیر جدید ارمنستان در اسرائیل خود مستندات این ادعا است. همچنین ارمنی ها تبلیغ می کنند که آذربایجان با اسرائیل همکاری می کند. بگذارید این طور به شما توضیح بدهم. بیست درصد سرزمین آذربایجان از طرف ارمنستان اشغال شده است. آذربایجان برای آزادی سرزمین های اشغالی خود با تمامی کشورهای جهان در حوزه های مختلف من جمله در حوزه نظامی همکاری می کند. آذربایجان کشور قوی و با امکانات متفاوت از ارمنستان است. یعنی پول پرداخت کرده و اسلحه خریده است.
ارمنستان که برای خرید سلاح پول ندارد و این که در ۲۸ سال گذشته در اسرائیل سفارت تاسیس نکرده بود. چه شد که یک دفعه سفارت تاسیس کرد؟ اخیرا هم ارمنی ها این موضوع را برای خودشان پیشرفت در دیپلماسی قلمداد کرده اند و حالا دارند نتیجه پیشرفت دیپلماسی خود را می بیند.
- ریچل آوراهام تحلیلگر مرکز دیپلماسی اسرائیل در شهر صفاد، تیر ماه امسال در روزنامه «اسرائیل هیوم» نوشته بود که اسرائیل در این نزاع باید کنار باکو بایستد زیرا آذربایجان چشم و گوش اسرائیل در برابر ایران است. فکر می کنید چرا اسرائیلی ها سعی می کنند چنین اظهاراتی را بیان کنند؟
سفیر جمهوری آذربایجان: همانطور که قبلا گفتم کشورها و مراکز مختلفی وجود دارند که سعی می کنند در روابط ایران و آذربایجان سوتفاهم ایجاد کنند. شما می توانید اخیرا دو مصاحبه زنده آقای حکمت حاجی اف دستیار رئیس جمهور آذربایجان در تلویزیون اسرائیل را مشاهده کنید. در آنجا در میان سوالات در خصوص روابط آذربایجان با ایران نیز پرسیده شد. در آنجا خیلی واضح و روشن دستیار رئیس جمهور اعلام کرده است که آذربایجان و ایران تاریخ، فرهنگ، ادبیات و شخصیت های مشترک دارند و از دیرینه تاریخ در کنار هم با صلح و آرامش زندگی کرده اند.
ما به این مشترکات افتخار می کنیم و آن را برای خودمان به عنوان یک ثروت در جهت همکاری خودمان تلقی می کنیم و همکاری هایی که هم اکنون با ایران در حوزه های مختلف داریم را به نفع کشور و مردم خودمان می دانیم. این تبلیغات مراکز مطالعاتی بر علیه روابط مابین آذربایجان و ایران که می گویید را من هم زیاد می بینم؛ چه مراکز مطالعات اسرائیلی و چه این ها که در ایران با کلیسای ارمنی در ارتباط هستند. هدف این ها فقط تخریب روابط دو کشور است.
ما ضرب المثلی آذربایجانی داریم که می گوید آنقدر جایی را می خارانند تا از آن خون در آید. حالا این ها هم می خواهند به حساب خودشان با این کارها به جایی برسند. من مطمئن هستم که با درایت مسئولین ایران و آذربایجان این تلاش ها نتیجه نخواهد داد.
- آیا این امکان وجود دارد که آذربایجان بتواند به نخجوان وصل شود؟
سفیر جمهوری آذربایجان: خیر همانطور که پیشتر گفتم ما به سرزمین های ارمنستان چشم ندوخته ایم.
- در صورت گسترده تر شدن صحنه نبرد آیا چنین رویکردی قابل بررسی خواهد بود؟
سفیر جمهوری آذربایجان: ما هیچ هدفی را در سرزمین های ارمنستان دنبال نمی کنیم. حالا که اسم نخجوان را بردید، جا دارد تا از دولت و مردم جمهوری اسلامی ایران تشکر کنم. همانطور که می دانید به خاطر اشغال سرزمین های آذربایجان، نخجوان در اصل در محاصره ارمنستان مانده است. در روزهای سخت نخجوان دولت و مردم جمهوری اسلامی ایران کمک کردند و هنوز هم این کمک ها ادامه دارد. کمک ایران در کم کردن مشکلات ایجاد شده ناشی از این جنگ را نه مردم و نه دولت آذربایجان فراموش نخواهند کرد.
ما این موضوع را خیلی واضح اعلام کردیم که در سرزمین ارمنستان هیچ هدفی نداریم و این که اشغال گری ارمنستان نه فقط به آذربایجان ضرر زد بلکه خود ارمنستان را در بن بست قرار داد. همچنین این اشغال گری لطمه بزرگی را به ایران وارد کرد. همانطور که می دانید راه آهن جلفا یکی از اصلی ترین مسیر های ترانزیت ایران بود. بعد از این که این راه آهن بسته شد در اصل چندین استان در شمال غرب ایران در بن بست قرار گرفت. پیش از آن چندین میلیون تن کالا از آنجا رد و بدل می شد. جالب است که ما هم در ایران شهر جلفا داریم و هم در نخجوان. در هیچکدام از این دو شهر قبرستان وجود ندارد چون در آنجا هیچ کس محلی نیست و همه به خاطر آن ایستگاه راه آهن و یا کار به آنجا آمده بودند.
- این اواخر ترکیه رزمایشی را در نخجوان برگزار کرد. آیا دولت آذربایجان پیش از شروع جنگ نگران حملات احتمالی ارمنستان به نخجوان بود؟
سفیر جمهوری آذربایجان: درست است ما در نخجوان با ترکیه مانور مشترک برگزار کردیم. اگر نگاهی به گذشته بیاندازیم می بینم که در دهه ۹۰ میلادی تا زمان آتش بس، ارمنستان نخجوان را مورد هدف قرار داد. سال گذشته ارتش آذربایجان یازده هزار هکتار زمین را در نخجوان پس گرفت. وزیر دفاع ارمنستان گفت که این زمین ها که در نقطه صفر مرزی قرار دارند و قلمرو بی طرف بوده است. آخر کجای دنیا می توان گفت که یازده هزار هکتار زمین بی صاحب است. ارمنستان از امکانات ارتش آذربایجان در نخجوان اطلاع دارد و امیدوارم که دچار این خیالات واهی نشود.
- پس ارمنستان در نخجوان اقدام نظامی نخواهد کرد؟
سفیر جمهوری آذربایجان: اگر هم کاری بکند جوابش را خواهد گرفت.
- در میان صحبتهایتان به نقش اسرائیل نیز اشاره کردید که پول می دهید و از آنها سلاح می خرید. نبرد جاری میان ارمنستان و آذربایجان توانسته نقش اسرائیل را به عنوان یک بازیگر در منطقه نشان دهد. چرا توازن حمایت تسلیحاتی اسرائیل از آذربایجان پر رنگ تر است؟ چرا در اوراسیا هیچ کشوری به اندازه آذربایجان چنین روابط نزدیکی با اسرائیل ندارد؟
سفیر جمهوری آذربایجان: ما در آذربایجان یک جامعه چندفرهنگی داریم. یک روستای کاملا یهودی نشین داریم. زبان آنها به زبان فارسی خیلی نزدیک است. آنها هم اعضا جامعه آذربایجان هستند. در حوزه تجارت نه فقط در آذربایجان بلکه در کشورهای دیگر خیلی فعالیت می کنند. جمهوری آذربایجان به جز ارمنستان اشغالگر با تمام کشورهای جهان ارتباطات خوبی دارد. ما در حد توان با همه کشورها همکاری می کنیم و این همکاری با سود متقابل و به نفع هر دو کشور است.
- خب سود شما سلاحی است که می خرید. سود اسرائیلی ها چیست؟
سفیر جمهوری آذربایجان: سود آنها هم پولی است که در مقابل فروش سلاح از ما دریافت می کنند.
- البته مبادله تجاری آذربایجان با اسرائیل از مبادله تجاری روسیه با اسرائیل بیشتر است.
سفیر جمهوری آذربایجان: این هم به خاطر خرید نفت است. الان قیمت نفت کاهش پیدا کرده و حجم مبادله اسرائیل با ما کمتر شده است. می خواهم بگویم که نباید به چنین تبلیغات هایی استناد شود. کار یعنی همین چیزهایی که دارد انجام می شود. مثلا کارخانه مشترک خودرو سازی ایران و آذربایجان و خودروهای مشترکی که دو کشور تولید می کنند و به بازارهای ثالث می روند. این که روسای جمهور آذربایجان، ایران و روسیه در باکو و در تهران ملاقات کردند هدف این ملاقات برای برقراری آتش بس نبود. هدف این مذاکرات برای توسعه و آبادانی منطقه و افزایش امکانات و بالا بردن حجم ترانزیت در حوزه های مختلف بود. و این که سیستم برقی روسیه و آذربایجان و ایران با هم همسان سازی می شود، برای من این چیزها نتیجه است نه این که یک نفر نشسته برای خودش فکر کرده و چیزی می گوید. من هم چنان مطالبی را در مطبوعات ایرانی به ویژه آنهایی که وظیفه خود می دانند علیه آذربایجان بنویسند، می بینم. آنچه که مهم است همان همکاری هایی بود که به آن اشاره کردم.
- اسرائیلی ها حتی در فروش سلاح نیز کمی بد قلق هستند. مثلا اولین موشک مدل Lora را که در ارتش خودشان استفاده کردند، به آذربایجانی ها می فروشند که هم اینک در جنگ دارد از آن استفاده می شود. برایم جالب است که چطور توانستید اولین خریدار بهترین سلاح های آنان باشید چون معلوم است که دیگر فقط بحث پول نیست.
سفیر جمهوری آذربایجان: این هم به عنوان خریدار مهارت جمهوری آذربایجان است.
- در ایران فیلم هایی منتشر می شود که نشان می دهد این سامانه موشکی Lora آنچنان که باید و شاید خوب عمل نمی کند.
سفیر جمهوری آذربایجان: نتیجه عملکرد این را باید از طرف ارمنی پرسید چون آنها احساس کرده اند.
-آیا از سامانه موشکی Extra در این جنگ استفاده می کنید؟
سفیر جمهوری آذربایجان: من از مسائل فنی و جزئیات اطلاع ندارم. چیزی که برای من اهمیت دارد اطلاع از اسامی سرزمین های اشغالی آزاد شده است که رئیس جمهور محترم آذربایجان هر شب آن را اعلام می کند. من از جزئیات این که با چه اصولی و با استفاده از چه ابزاری این سرزمین ها آزاد می شوند اطلاعی ندارم.
- آیا رئیس جمهور آذربایجان زمانی را برای اتمام جنگ مشخص کرده است؟
سفیر جمهوری آذربایجان: رئیس جمهور محترم آذربایجان اخیرا در مصاحبه ها با رسانه های داخلی و خارجی و همین طور در خطاب به مردم آذربایجان بیان کرده که هدف نهایی ما آزادی سرزمین های اشغالی ما است.
- آیا ممکن است که آذربایجان به همین سرزمین های آزاد شده کنونی بسنده کند و تن به آتش بس بدهد؟
سفیر جمهوری آذربایجان: اولا بگویم که رئیس جمهور آذربایجان با هیچ کشوری تماس نگرفته است. این نخست وزیر ارمنستان است که از این کشور به آن کشور زنگ می زند. از این کشورهایی هم که به آذربایجان زنگ می زنند و پیشنهاد صلح و سازش می دهند، سوال ساده ای از آنها داریم، آن جنایتی که در خوجالی راه اندازه کردند و آن همه مردم بی گناه آذربایجان را کشتند، آن زمان این کشورها کجا بودند؟
الان در این چند روز ارمنستان شهر گنجه، مینگه چئویر، تووز و خیزی را هدف قرار داده است و چندین نفر شهید داده ایم. طرف ارمنی نمی تواند ادعا کند که یک مورد غیر نظامی کشته شده است. هدف اصلی حملات ارتش آذربایجان آن مناطقی بود که از آنجا به مناطق غیر نظامی آذربایجان حمله می شد. در رسانه های ایران شاهد بودیم که گفته شد موشک و خمپاره به سرزمین های جمهوری اسلامی ایران هم اصابت کرده است. من این مسئله را خیلی راحت می توانم روی نقشه به شما نشان بدهم.
هدف یگان های نظامی ارتش آذربایجان در ضد حمله، مواضع آتش نیروهای نظامی ارمنستان اشغالگر در روبه رو و دست راست جبهه است. در حالی که نقاط اصابت گلوله و یا موشک به خاک جمهوری اسلامی ایران در پشت و یا سمت چپ یگان های نظامی آذربایجان می باشد. چنانچه مطلع هستید در منطقه ای که در حال حاضر جنگ ادامه دارد جمهوری آذربایجان و ایران سد و نیروگاه برق آبی خدا آفرین و قیزقالاسی را احداث کردند. چند روز است که دشمن به اطراف این دو سد نیز موشک پرتاب می کند و اینطور وانمود می کند که گویا این را نیروهای مسلح آذربایجان پرتاب کرده اند. سد خدآفرین و قیزقالاسی هدف ارتش آذربایجان نیست، بلکه هدف آذربایجان این است که انشالله بعد از آزادی سرزمین های اشغالی از امکانات این دو سد برای توسعه و آبادانی منطقه استفاده شود.
- آیا مقامات ایرانی در این زمینه با شما گفتگو داشته اند؟
سفیر جمهوری آذربایجان: چرا با مقامات ایرانی در این مورد صحبت هایی داشته و موضوع را کاملا توضیح دادیم.
-اعلام مواضع ائمه جمعه چند استان ایران و این که گفتند باز پس گیری سرزمین های مسلمانان را حق قانونی آذربایجان دانسته اند، چه باز خوردی در خود آذربایجان داشت؟
سفیر جمهوری آذربایجان: مردم و مسئولین آذربایجان از این مواضع به حق ائمه جمعه استان های شمال غرب خیلی خوشحال شدند. این مطالب در ایران هم به زبان آذربایجانی ترجمه شده بود که کار سفارت را راحت کرد. نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نیز مواضع خوبی گرفتند. سخنگوی دولت نیز مواضع خوبی گرفت و این که سخنگوی وزارت امور خارجه ایران از تمامیت ارضی آذربایجان و حق حاکمیت آذربایجان دفاع کرد، همه اینها برای ما ارزش دارد و مردم آذربایجان از این مواضع کاملا مطلع هستند. الان دارم می بینم که رسانه های ارمنستان تلاش می کنند تا صدایی را از آذربایجان که علیه روابط ایران و آذربایجان سخن می گوید پیدا کنند و آن را بروز دهند. همه این افراد آدم هایی هستند که مخالف دولت آقای الهام علی اف هستند. باید بگویم که آذربایجان از همکاری با ایران راضی است. ما مرز ایران و آذربایجان را به عنوان فرصتی برای استان های هم مرز خود تلقی می کنیم و هیچ دغدغه امنیتی از سوی ایران نداریم. این که روابط مردمی خیلی خوب بود و مرزهای ما بیست و چهار ساعته کار می کرد همگی رضایت بخش بود.
- البته این نکات از دستاوردهای شما و سفارت جمهوری آذربایجان در ایران است.
سفیر جمهوری آذربایجان: نه اینطور نیست. من در واقع فقط یک مجری هستم، یعنی اگر اراده سیاسی روسای جمهور دو کشور نبود، چنین نمی شد.
اجازه بدهید این را بگویم که در این مدت چهار سال و نیمی که در ایران هستم در هر ملاقاتی که در ایران داشتم، به شخص خودم، به سمتم و به کشورم احترام دیدم. از این که روابط ایران و آذربایجان در مسیر توسعه است همگی خوشحال هستند. در دوران کرونا و زمانی که اولین مورد در ایران اعلام شد، اولین کشور ارمنستان بود که مرز خود را به روی ایران بست. در اصل روسای جمهور پیشین ارمنستان این مرز را راه اکسیژن نامیده بودند. قبلا در مراسمی در سفارت گفته بودم که دعا می کنم که این مرز بسته بشود و این اتفاق افتاد. به جهت اطلاع شما باید بگویم که در دوران پاندمی مرز ایران و آذربایجان حتی یک ساعت هم برای ترانزیت و تجارت بسته نشد. یعنی حتی یک کامیون هم پشت مرز نماند. درست است که حجم تجارت بین ایران و آذربایجان به خاطر پاندمی کمتر شده است اما میزان ترانزیت و ترانسپورت بین دو کشور سه برابر افزایش پیدا کرده است. این همکاری فقط از طرف ایران یا فقط از طرف آذربایجان نبود، بلکه شکلی کاملا متقابل داشت و بنا به تعبیر رئیس جمهور محترم آذربایجان ما باید کرونا را تابع خودمان بکنیم نه که خودمان تابع کرونا بشویم. این جمله در مورد این بود که مرز باید برای ترانزیت و تجارت باز باشد.
الان در این چند روز ارمنستان شهر گنجه، مینگه چویر، تووز و خیزی را هدف قرار داده است و چندین نفر شهید داده ایم. طرف ارمنی نمی تواند ادعا کند که یک مورد غیر نظامی کشته شده است. هدف اصلی حملات ارتش آذربایجان آن مناطقی بود که از آنجا به مناطق غیر نظامی آذربایجان حمله می شد. در رسانه های ایران شاهد بودیم که گفته شد موشک و خمپاره به سرزمین های جمهوری اسلامی ایران هم اصابت کرده است. من این مسئله را خیلی راحت می توانم روی نقشه به شما نشان بدهم.
هدف یگان های نظامی ارتش آذربایجان در ضد حمله، مواضع آتش نیروهای نظامی ارمنستان اشغالگر در روبه رو و دست راست جبهه است. در حالی که نقاط اصابت گلوله و یا موشک به خاک جمهوری اسلامی ایران در پشت و یا سمت چپ یگان های نظامی آذربایجان می باشد. چنانچه مطلع هستید در منطقه ای که در حال حاضر جنگ ادامه دارد جمهوری آذربایجان و ایران سد و نیروگاه برق آبی خدا آفرین و قیزقالاسی را احداث کردند. چند روز است که دشمن به اطراف این دو سد نیز موشک پرتاب می کند و اینطور وانمود می کند که گویا این را نیروهای مسلح آذربایجان پرتاب کرده اند. سد خدآفرین و قیزقالاسی هدف ارتش آذربایجان نیست، بلکه هدف آذربایجان این است که انشالله بعد از آزادی سرزمین های اشغالی از امکانات این دو سد برای توسعه و آبادانی منطقه استفاده شود.
آیا مقامات ایرانی در این زمینه با شما گفتگو داشته اند؟
سفیر جمهوری آذربایجان: چرا؛ با مقامات ایرانی در این مورد صحبت هایی داشته و موضوع را کاملا توضیح دادیم.
- اعلام مواضع ائمه جمعه چند استان ایران و این که گفتند باز پس گیری سرزمین های مسلمانان را حق قانونی آذربایجان دانسته اند، چه باز خوردی در خود آذربایجان داشت؟
سفیر جمهوری آذربایجان: مردم و مسئولین آذربایجان از این مواضع به حق ائمه جمعه استان های شمال غرب خیلی خوشحال شدند. این مطالب در ایران هم به زبان آذربایجانی ترجمه شده بود که کار سفارت را راحت کرد. نمایندگان محترم مجلس شورای اسلامی نیز مواضع خوبی گرفتند. سخنگوی دولت نیز مواضع خوبی گرفت و این که سخنگوی وزارت امور خارجه ایران از تمامیت ارضی آذربایجان و حق حاکمیت آذربایجان دفاع کرد، همه اینها برای ما ارزش دارد و مردم آذربایجان از این مواضع کاملا مطلع هستند. الان دارم می بینم که رسانه های ارمنستان تلاش می کنند تا صدایی را از آذربایجان که علیه روابط ایران و آذربایجان سخن می گوید پیدا کنند و آن را بروز دهند. همه این افراد آدم هایی هستند که مخالف دولت آقای الهام علی اف هستند. باید بگویم که آذربایجان از همکاری با ایران راضی است. ما مرز ایران و آذربایجان را به عنوان فرصتی برای استان های هم مرز خود تلقی می کنیم و هیچ دغدغه امنیتی از سوی ایران نداریم. این که روابط مردمی خیلی خوب بود و مرزهای ما بیست و چهار ساعته کار می کرد همگی رضایت بخش بود.
-البته این نکات از دستاوردهای شما و سفارت جمهوری آذربایجان در ایران است.
سفیر جمهوری آذربایجان: نه اینطور نیست. من در واقع فقط یک مجری هستم، یعنی اگر اراده سیاسی روسای جمهور دو کشور نبود، چنین نمی شد.
اجازه بدهید این را بگویم که در این مدت چهار سال و نیمی که در ایران هستم در هر ملاقاتی که در ایران داشتم، به شخص خودم، به سمتم و به کشورم احترام دیدم. از این که روابط ایران و آذربایجان در مسیر توسعه است همگی خوشحال هستند. در دوران کرونا و زمانی که اولین مورد در ایران اعلام شد، اولین کشور ارمنستان بود که مرز خود را به روی ایران بست. در اصل روسای جمهور پیشین ارمنستان این مرز را راه اکسیژن نامیده بودند. قبلا در مراسمی در سفارت گفته بودم که دعا می کنم که این مرز بسته بشود و این اتفاق افتاد. به جهت اطلاع شما باید بگویم که در دوران پاندمی مرز ایران و آذربایجان حتی یک ساعت هم برای ترانزیت و تجارت بسته نشد. یعنی حتی یک کامیون هم پشت مرز نماند. درست است که حجم تجارت بین ایران و آذربایجان به خاطر پاندمی کمتر شده است اما میزان ترانزیت و ترانسپورت بین دو کشور سه برابر افزایش پیدا کرده است. این همکاری فقط از طرف ایران یا فقط از طرف آذربایجان نبود، بلکه شکلی کاملا متقابل داشت و بنا به تعبیر رئیس جمهور محترم آذربایجان ما باید کرونا را تابع خودمان بکنیم نه که خودمان تابع کرونا بشویم. این جمله در مورد این بود که مرز باید برای ترانزیت و تجارت باز باشد.
- موضع دولت آذربایجان درباره تنش زدایی مابین کشورهای حوزه خلیج فارس با اسرائیل چیست؟
سفیر جمهوری آذربایجان: موضع جمهوری آذربایجان در این که دولت فلسطین با پایتختی قدس شرقی تشکیل شود خیلی واضح است. سفارت فلسطین در باکو دایر است و دولت آذربایجان به فعالیت های آنان کمک می کند. آذربایجان این روزها درگیر مسئله سرزمین های اشغال شده است. یک میلیون نفر پناهنده و آواره داریم و هیچ دولتی به ما کمک نمی کند. مثلا الان کشورهای اروپایی که قرار بود ششصد هزار نفر آواره به سمت آنها بروند همگی جلسه می گذاشتند و از آن موضوع اظهار نگرانی می کردند. اما دولت تازه تاسیس آذربایجان با یک میلون پناهنده و آواره سر پا ماند. وضعیت ما شبیه کودکی بود که تازه چهار دست و پا راه رفتن یاد گرفته بود و حالا یک بار سنگین هم بر دوشش گذاشته بودند. اما ما از پس مشکلات بر آمدیم. منظورم این است که مسئله و مشکلات خودمان برای ما خیلی مهم است. این را هم بدانید که در سیاست خارجی آذربایجان اولویت همیشه همکاری و پشتیبانی از کشورهای اسلامی است.
- آیا معتقد هستید که وقتی کشورهای اسلامی ارتباط سیاسی با اسرائیل برقرار می کنند، به فلسطینی ها کمک می کنند؟
سفیر جمهوری آذربایجان: نخیر، من فقط در مورد آذربایجان و مشکلاتمان گفتم.
- بنابراین موضع جمهوری آذربایجان در قبال تنش زدایی کشورهای حوزه خلیج فارس با اسرائیل چه خواهد بود؟
سفیر جمهوری آذربایجان: این مسئله اخیرا رخ داده است و من در این روزها آنقدر درگیر بوده ام که فرصت نشد به این موضوع بپردازم.
ما از ماه جولای درگیر مسئله جنگ بوده ایم. همانطور که خودتان می بینید خود من و سایر اعضا سفارت هر روز درگیر فعالیت های زیادی هستیم و سفیر بودن در یک کشور همسایه با مرز طولانی و اشتراکات فراوان و رفت و آمدهای زیاد همگی مستلزم پیگیری است.
- حضرتعالی در واقع می گویید چون مسئله قره باغ دغدغه اصلی مقامات آذربایجانی است، روابط اسرائیل با کشورهای عربی خلیج فارس مورد توجه مقامات آذربایجانی قرار نگرفته است.
سفیر جمهوری آذربایجان: بله همین طور است. برای ما آزادی قره باغ اولویت اول است. اجازه بدهید این را هم بگویم که همیشه برای من جای سوال بوده است که چرا در ایران روز قدس برگزار می شود ولی روز قره باغ برگزار نمی شود. قره باغ هم یک سرزمین اشغال شده است. چند روز پیش خبرنگاری در صحبت با من از لفظ قره باغ مورد مناقشه استفاده کرد. از او پرسیدم چه کسی به شما گفته است که قره باغ مورد مناقشه است. او پاسخ داد سفیر ارمنستان و وی گفته است که مردم قره باغ خود تعیین حق حاکمیت کرده اند. به آن خبرنگار گفتم که این حرف را در کشور خودتان تکرار نکنید و اجازه ندهید همچنین سمی در کشورتان پخش شود. قره باغ متعلق به آذربایجان است و اشغال شده است. این که اگر هر کس بخواهد در هر منطقه ای تعیین حق حاکمیت کند که دیگر در دنیا سنگ روی سنگ بند نمی ماند.
- مورد دیگری که شاهد آن هستم که تاثیرات منفی بر افکار عمومی داشته است، اصطلاح آذربایجان شمالی و آذربایجان جنوبی است و اینکه از قسمتی از ایران به عنوان آذربایجان جنوبی یاد می کنند. در واقع گروه هایی با اسم “پان ترک” یا هر نام دیگری از این مسئله به عنوان دستاویزی در فرآیند تجزیه طلبی استفاده می کنند. دیدگاه شما در این مورد چیست؟
سفیر جمهوری آذربایجان: در هر کشور هر جریان که پیشوند “پان” در آن وجود دارد به ضرر آن کشور است. این چیزی که شما گفتید را من هم از آن اطلاع دارم. برخی نیز در ایران به جمهوری آذربایجان، آذربایجان شمالی می گویند. من این مسئله را به نفع کشورها و مردمان خودمان نمی دانم. ما باید در این دوران به خصوص در حوزه پروژه های اقتصادی تلاش کنیم که به نفع دو کشور باشد. حال آنکه در تاریخ چه بوده است و چه شده است این کار مورخین و تاریخ شناسان است. وظیفه امروز و فردای من به عنوان دیپلمات برنامه ریزی برای آینده است.
تاکید می کنم که چنین حرف ها و چنین شعارهایی را به نفع دو کشور نمی دانم. خوشبختانه تا کنون شاهد این بوده ام که دو طرف این مسائل را مدیریت می کنند. ما نباید بگذاریم دیگران سو استفاده کنند و نباید اجازه بدهیم که جای خالی ایران را در آذربایجان و یا جای خالی آذربایجان را در ایران دیگران پر کنند. خدا را شکر که ما زبان همدیگر را می فهمیم و دین مشترک، مذهب مشترک و ادبیات مشترک داریم که من همگی را یک ثروت با ارزش می دانم.
